Alternatywny sukces: Cień chmury nad ukrytym polem (2013)
W 2013 roku wyjątkowym osiągnięciem okazała się płyta Cień chmury nad ukrytym polem (Instant Classic), nagrana przez Starą Rzekę – projekt bydgoskiego gitarzysty i kompozytora Kuby Ziołka. Sam album odpowiadał na to, czym dziś jest muzyka alternatywna. Jeszcze do niedawna kojarzona wprost z punk rockiem, albo innymi wywodzącymi się z niego nurtami, dziś stała się amalgamatem ciekawych, nierzadko egzotycznych zjawisk.
I tak Stara Rzeka łączy elementy folku, skoncentrowanej na poszukiwaniach brzmieniowych eksperymentalnej twórczości elektronicznej oraz ciężkiego rocka. Przynosi odniesienia do mistycyzmu, ale i inspiracje siłami przyrody, zwracano przy jej okazji uwagę także na szczególnie rozumianą słowiańskość (nazwa płyty odnosi się do wioski w sercu Borów Tucholskich).
Mirosław Pęczak w „Polityce” zauważył, że słychać w muzyce Starej Rzeki pewne echa twórczości grupy Osjan. Z kolei sam Ziołek zaproponował swego czasu dla określenia swoich działań etykietkę „brutalizm magiczny”. „To pewna forma materializmu tworzona w opozycji do tradycji oświeceniowo-marksistowskiej” – definiował to pojęcie w poświęconej bydgoskiej scenie muzycznej książce Niewietrzone miasto (wyd. Miejskie Centrum Kultury, Bydgoszcz 2014).
Dawno uwaga polskich mediów nie koncentrowała się tak wyraźnie wokół jednego wydawnictwa z kręgu polskiej sceny alternatywnej. Choć w rzeczywistości, jak potwierdza wydawca płyty Starej Rzeki, firma Instant Classic z Krakowa, „dopiero po pozytywnych recenzjach w zagranicznych mediach w Polsce zaczęły się pojawiać teksty o Rzece”. Wydaje się to diagnozą słuszną o tyle, że w tym wypadku zainteresowanie za granicą wyprzedziło większość polskich doniesień o albumie. Ziołek doczekał się na Zachodzie entuzjastycznych recenzji. Największe poruszenie wywołało umieszczenie Cienia chmury… na liście najlepszych albumów pierwszego półrocza 2013 r. w prestiżowym internetowym magazynie „The Quietus”, a potem na 12 pozycji wśród płyt roku z całego świata w tym samym serwisie. „Niesamowity album napisany na gitarę akustyczną, który jednak całkowicie się zmienia między etapem koncepcji a wykonaniem” – pisał krytyk tego serwisu, doceniając to, w jak subtelny sposób Kuba Ziołek potrafi transformować stylistykę swojej muzyki, przechodząc z kręgu wpływów folkowych do muzyki elektronicznej i heavymetalowej oraz jak świetna jest jego wersja klasycznej piosenki Nico My Only Child.
Brytyjski „The Guardian” odnotował muzykę Ziołka jako „zlepek folku i black metalu, delikatny i ogłuszający na zmianę”. „Dynamicznie zmieniający się, ale spójny” – tak opisał album Ziołka prestiżowy amerykański serwis Pitchfork.com, proponując zresztą obszerny tekst o polskiej scenie alternatywnej przy okazji zeszłorocznej edycji Off Festivalu w Katowicach. Stara Rzeka koncertowała w Londynie i Nowym Jorku, doceniły ją także serwisy internetowe z Meksyku, Włoch i Australii. Lifeisnoise.com z tego ostatniego kraju podkreślał, że o uniwersalności przedsięwzięcia Ziołka decyduje fakt, że partie wokalne nie są tylko wehikułem znaczeń, ale wykorzystywane są przez artystę jako równorzędny instrument. Kilkanaście entuzjastycznych recenzji Starej Rzeki na całym świecie to efekt, jakiego dawno nie mieliśmy w tej dziedzinie – co warto podkreślić tym bardziej, że całe przedsięwzięcie ma charakter zdecydowanie niemasowy i niekomercyjny.
Kuba Ziołek doczekał się nominacji do Paszporu „Polityki” za rok 2013, który był dla niego czasem wyjątkowo obfitym, jeśli chodzi o dokonania płytowe. Poza opisywanym albumem Starej Rzeki wydane zostały albumy innych formacji, w których grywa: Alameda Trio, Hokei, duetów Kapital i T'ien Lai. Z drugoplanowej postaci sceny alternatywnej stał się więc Ziołek bohaterem pierwszego planu. Potwierdza to fakt, że kolejny rok powitał już dwiema płytami: drugim albumem improwizującej orkiestry Innercity Ensemble oraz płytą swojej macierzystej grupy Ed Wood.
Bartek Chaciński Pop, rock, hip-hop, scena alternatywna. Najważniejsze wydarzenia i zjawiska w polskiej muzyce rozrywkowej,
w: Muzyka polska 2013. Raport roczny, Warszawa 2014