Badania nad muzyką dawną i nowe publikacje roku 2014

Działalność edukacyjna w zakresie muzyki dawnej to przede wszystkim wydziały i klasy poświęcone tej muzyce na wyższych uczelniach artystycznych (w dalszym ciągu zinstytucjonalizowane kształcenie ogranicza się do instrumentalistów, a główny akcent położony jest na muzykę baroku).

Uzupełnieniem dla tej oferty są warsztaty i kursy mistrzowskie, prowadzone przez muzyków z Polski i zagranicy w różnych ośrodkach (np. XXI Międzynarodowa Letnia Akademia Muzyki Dawnej w Warszawie, VIII Letnie Kursy Metodyczne Muzyki Dawnej w Warszawie, Forum Muzyka Dawna na UMFC, X Międzynarodowa Letnia Szkoła Muzyki Dawnej w Lidzbarku Warmińskim, Akademia Bachowska we Wrocławiu). Zajęciom z praktyki muzycznej towarzyszą tam zazwyczaj wykłady i otwarte dla szerszej publiczności koncerty. Tego typu wydarzenia są często cenną możliwością kształcenia w zakresie wykonawstwa historycznego dla młodych ludzi przed etapem szkoły wyższej; w szkołach muzycznych I i II stopnia w znacznej większości ośrodków specjalizacja taka nie występuje. W kraju działa jednak dość sporo młodych zespołów muzyki dawnej (pozostających na marginesie wykonawstwa profesjonalnego, ale często będących do niego przygotowaniem), których powstanie jest najczęściej inicjatywą oddolną, poza zorganizowanym szkolnictwem muzycznym, częstokroć w małych ośrodkach. Okazją do wymiany doświadczeń i prezentacji  własnych osiągnięć jest coroczny Ogólnopolski Festiwal Zespołów Muzyki Dawnej „Schola Cantorum” w Kaliszu, któremu towarzyszą warsztaty. Rolę edukacyjną, upowszechniającą muzykę dawną w społeczeństwie, kształtującą zarówno odbiorców (słuchaczy) jak i wykonawców, a dla niektórych otwierającą drogę do wykonawstwa profesjonalnego, pełnią także niektóre schole i chóry działające przy kościołach różnych wyznań, wykonujące w czasie liturgii muzykę dawną (chorał gregoriański, pieśni renesansowe itp.).

Podobnie jak w latach poprzednich przedstawia się również sytuacja badań nad muzyką dawną. Podstawowymi ich miejscami pozostają ośrodki muzykologiczne (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Uniwersytet Opolski, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Wrocławski, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk), wyższe uczelnie muzyczne (Warszawa, Kraków, Łódź, Poznań, Wrocław, Katowice) oraz biblioteki (Biblioteka Narodowa, Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie). Granty Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, dzięki którym w 2014 roku rozpoczęła się realizacja czterech projektów muzykologicznych, zostały już wymienione w raporcie z roku 2013. Trwają również prace badawcze i edytorskie w ramach grantów zapoczątkowanych w latach wcześniejszych. Lista książkowych publikacji z zakresu muzyki dawnej zawiera mniej pozycji niż miało to miejsce w poprzednich latach, jednak i ona ukazuje zróżnicowanie obszarów badawczych polskiej muzykologii.

Publikacje z zakresu muzyki dawnej wydane w roku 2014:

  • Joanna Balewska Fenomen dźwiękowy w twórczości klawesynowej F. Couperina Le Grand i w Le Tombeau de Couperin M. Ravela, red. nauk. Andrzej Tatarski, Poznań 2014, Wydawnictwo Akademii Muzycznej w Poznaniu.
  • Andrzej Hakenberger Motetta in Nativitate Domini. Opera ex Tabulario Pelplinensi XVII saec., transkrypcje i opracowanie Jan Węcowski, Lublin 2014, Wydawnictwo Muzyczne Polihymnia.
  • Maciej Jochymczyk Muzyka religijna u progu klasycyzmu. Amandus Ivanschiz OSSPE (1727-1758), Lublin 2014, Wydawnictwo Muzyczne Polihymnia.
  • Między traktatem a mową uczuć w dźwięki przemienioną. Muzyka XVIII wieku w teorii i praktyce, red. Małgorzata Grajter, Marek Nahajowski, Łódź 2014, Wydawnictwo Akademii Muzycznej w Łodzi.
  • Grzegorz Miśkiewicz Grecki etos muzyczny i jego wpływ na kształtowanie się koncepcji śpiewu Kościoła w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, Siemianowice Śląskie 2014, Wydawnictwo Kolumb.
  • Maria Piotrowska-Bogalecka Decorum et varietas. Psalmy w muzyce wokalnej i wokalno-instrumentalnej polskiego baroku, Katowice 2014, Wydawnictwo Akademii Muzycznej w Katowicach.
  • Johann Joachim Quantz O zasadach gry na flecie poprzecznym, tłum. Marek Nahajowski, Łódź 2014, Wydawnictwo Akademii Muzycznej w Łodzi.
  • Magdalena Walter-Mazur Figurą i fraktem. Kultura muzyczna polskich benedyktynek w XVII i XVIII wieku, Poznań 2014, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
  • Józef Zeidler Stabat Mater, wprowadzenie Mieczysław Gniady, opr. Kazimierz Górski, Lublin 2014, Wydawnictwo Muzyczne Polihymnia.

Ponadto we Frankfurcie nad Menem wydane zostały dwie publikacje dotyczące polskiej muzyki dawnej: tłumaczenie książki Barbary Przybyszewskiej-Jarmińskiej Marcin Mielczewski and music under the patronage of the Polish Vasas (transl. by John Comber, Frankfurt am Main 2014, Peter Lang Edition) oraz Poland and artistic culture of Western Europe 14th-20th century (ed. Barbara Przybyszewska-Jarmińska, Lech Sokół, Frankfurt am Main 2014, Peter Lang Edition).

Oprócz publikacji naukowych, muzyka dawna jest również tematem tekstów popularnonaukowych i publicystycznych w czasopismach muzycznych („Ruch Muzyczny”, „Muzyka w Mieście” i in.).

W przypadku muzyki dawnej, być może najbardziej spośród muzyki wszystkich epok, niezbędna jest współpraca badaczy i wykonawców. Łączenie studiów muzycznych i muzykologicznych w tym zakresie, także na poziomie współpracy instytucjonalnej, w Europie Zachodniej jest zjawiskiem daleko bardziej powszechnym niż w Polsce. Również i obecnie, podobnie jak rok temu, należy powtórzyć postulat nawiązywania i pogłębiania współpracy między muzykami a muzykologami. Potrzebny wydaje się również większy udział muzykologów w badaniach interdyscyplinarnych (w powiązaniu z historią, historią sztuki, antropologią, filozofią i in.), prowadzący do pełniejszego poznania kultury – w tym kultury muzycznej – epok dawnych.

Katarzyna Spurgjasz
2017-05-10

Kategorie

Jazz