Badania nad muzyką dawną w roku 2013

Badania nad muzyką dawną prowadzone są aktualnie – w różnym natężeniu – w ośmiu ośrodkach muzykologicznych w Polsce (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Uniwersytet Opolski, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Wrocławski, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk), a także na niektórych uczelniach muzycznych, uniwersytetach prowadzących kierunek „edukacja artystyczna” oraz w ośrodkach bibliotecznych (Biblioteka Narodowa, Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie).

Szczególnie dobrze rozwija się sektor badań nad muzyką XVII i XVIII wieku, zarówno polską, jak i europejską, podczas gdy badaniom nad muzyką z okresu przed 1600 rokiem, a zwłaszcza muzyką średniowiecza, grozi regres, ze względu na pogłębiającą się lukę pokoleniową (znikoma liczba badaczy młodego pokolenia). Należy podkreślić stosunkowo dużą aktywność naukową badaczy muzyki dawnej, manifestującą się m.in. działalnością międzynarodową i liczbą prowadzonych projektów badawczych.

W roku 2013 ukazało się szczególnie wiele publikacji książkowych i nutowych poświęconych muzyce dawnej, które dobrze egzemplifikują wspomnianą aktywność. Poniższy wykaz oddaje rozpiętość tematyczną podejmowanych tematów, dotyczących w równym stopniu polskiej tradycji muzycznej, jak i centralnych zagadnień europejskiej kultury muzycznej (uwzględniono też pozycje z datą 2012, wydane realnie w 2013 roku):

1) Amandus Ivanschiz (OSPPE): Missa in C, wyd. Maciej Jochymczyk, Kraków 2013 Musica Iagellonica (w serii „Musica Claromontana / Muzyka Jasnogórska”)
2) Banaszkiewicz-Bryła Maria, Klawiszowa muzyka baskijska XVIII wieku na podstawie zbioru Padre Donostii „Musica de Tecla en El pais Vasco Siglo XVIII”, Poznań 2013 Wydawnictwo Akademii Muzycznej
3) Bieńkowska Irena, Muzyka na dworze księcia Hieronima Floriana Radziwiłła, Warszawa 2013 Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego
4) Bratkowski Tadeusz, Officium divinum de tempore w rękopiśmiennych antyfonarzach zakonów benedyktyńskich w Polsce od XV do XIX wieku, Rzeszów 2013 Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
5) Budzińska-Bennett Agnieszka, Subtilitas. Słyszalne i niesłyszalne aspekty motetu ars antiqua. Tekst – kontekst – intertekst, Poznań 2012 Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk
6) Dobrzańska-Fabiańska Zofia, Spór o rolę ‘modus’ i ‘tonalité’ w sztuce kompozycji XVI i początku XVII wieku, Kraków 2013 Musica Iagellonica
7) Hotteterre Le Romain Jacques Martin, Zasady gry na flecie poprzecznym, flecie podłużnym i oboju, tłum. Magdalena Pilch, red. Marek Nahajowski, Łódź 2013 Wydawnictwo Akademii Muzycznej w Łodzi
8) Inspiracje taneczne w muzyce baroku, red. Magdalena Pilch, Łódź 2013 Wydawnictwo Akademii Muzycznej w Łodzi
9) Jerzy Liban z Legnicy: Opera omnia, wyd. Jan Węcowski, Warszawa-Legnica 2013 Wydawnictwa UMFC
10) Jeż Tomasz, Kultura muzyczna jezuitów na Śląsku i ziemi kłodzkiej (1581–1776), Warszawa 2013 Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa
11) Kubieniec Jakub, Secundum consuetudinem. Śpiew godzin kanonicznych w średniowiecznej metropolii gnieźnieńskiej, Kraków 2013 Musica Iagellonica
12) Marcin Józef Żebrowski (XVIII w.): kompozytor i muzyk kapeli jasnogórskiej, red. Remigiusz Pośpiech, Opole 2013 Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego, Wydawnictwo i Drukarnia Świętego Krzyża (w serii: „Musica claromontana – studia”)
13) Marcin Mielczewski. Katalog tematyczny utworów / A Thematic Catalogue of Works, opr. Barbara Przybyszewska-Jarmińska, Warszawa 2013 Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk (w serii: „Monumenta musicae in Polonia”)
14) Mądry Alina, Barok, cz. 2, 1697–1795: muzyka religijna i jej barokowy modus operandi, Warszawa 2013 Sutkowski Edition (w serii: „Historia muzyki polskiej”)
15) Mszał Jagiellonów z Jasnej Góry. Wydanie fototypiczne / Missal of the Jagiellons of Jasna Góra. Phototypical edition, red. Remigiusz Pośpiech, Opole-Częstochowa 2013 Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego, Klasztor OO. Paulinów Jasna Góra, Wydawnictwo i Drukarnia Świętego Krzyża (w serii: „Musica claromontana – studia”)
16) The Musical Culture of Silesia before 1742. New Contexts – New Perspectives, red. Paweł Gancarczyk, Lenka Hlávková-Mráčková, Remigiusz Pośpiech, Frankfurt am Main 2013 Peter Lang
17) Anna Radziejewska, W poszukiwaniu stylu Händlowskiego. Od analizy do interpretacji partii Cezara w operze „Giulio Cesare in Egitto” Georga Friedricha Händla, Warszawa 2013 Wydawnictwa UMFC
18) Alina Ratkowska, Koncerty klawesynowe Johanna Jeremiasa du Graina (?– 1756). Kontekst historyczny, budowa i wybrane zagadnienia wykonawcze, Warszawa 2013 Wydawnictwa UMFC
19) O. Roman Zajączkowski (OSB): Veni Creator Spiritus, Missa Rorate caeli, wyd. Maciej Jochymczyk, Kraków 2013 Musica Iagellonica (w serii: „Sub Sole Sarmatiae)
20) Wieczorek Ryszard J., Patronat muzyczny w renesansowych Włoszech (1470–1527). Mediolan, Ferrara, Mantua, Florencja, Rzym, Poznań 2013 Wydawnictwo UAM
21) Żórawska-Witkowska Alina, Muzyka na polskim dworze Augusta III, część I, Lublin 2012 Wydawnictwo Muzyczne Polihymnia

Zapowiedzią dalszej intensyfikacji badań są kilkuletnie granty muzykologiczne Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (NPRH) prowadzone w module dotyczącym finansowania projektów badawczych, obejmujących – jak czytamy w założeniach Programu – „badania naukowe dotyczące długofalowych prac dokumentacyjnych, edytorskich i badawczych o fundamentalnym znaczeniu dla dziedzictwa i kultury narodowej”. Przyznane one zostały w trzech edycjach konkursów NPRH (2011, 2012, 2013/14) na łączną kwotę 4.380.130,- złotych. Realizują je zespoły naukowe skupione wokół Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk (wydawca serii „Monumenta Musicae in Polonia”), Katedry Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego (wydawca serii „Sub Sole Sarmatiae”), Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego i Akademii Muzycznej w Gdańsku (patrz Tab. 3). Ważnym elementem tych szeroko zakrojonych grantów jest opracowanie i wydanie drukiem edycji krytycznych muzyki dawnej, m.in. utworów z repertuaru katedry wawelskiej, polskich tańców z tabulatur organowych, dzieł Marcina Mielczewskiego, Stanisława Sylwestra Szarzyńskiego, Marcina Żebrowskiego, a także traktatów teoretyczno-muzycznych. Realizacja projektów badawczo-edytorskich i inwentaryzacyjnych Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki z pewnością wpłynie stymulująco nie tylko na rozwój badań muzykologicznych, lecz również – poprzez dostępność nut i tekstów – praktykę wykonawczą.

Tytuł grantu Konkurs Instytucja realizująca Kierownik

Tabela: Granty Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (2011–2013/14)

Kolekcje dawnych muzykaliów z ośrodków religijnych i świeckich na Śląsku w kontekście kultury muzycznej Europy Środkowej. Katalogowanie zachowanych źródeł 2011 Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Remigiusz Pośpiech
Monumenta Musicae in Polonia – katalogi tematyczne utworów Józefa Elsnera i Marcina Mielczewskiego, edycje źródłowo-krytyczne utworów muzycznych Józefa Elsnera i Marcina Mielczewskiego oraz traktatów muzyczno-teoretycznych z Tabulatury Jana z Lublina 2011 Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk Barbara Przybyszewska-Jarmińska
Opracowanie źródłowo-krytyczne i publikacje kluczowych kompozycji dla historii muzyki polskiej w serii „Sub Sole Sarmatiae” 2011 Uniwersytet Jagielloński, Wydział Historyczny Aleksandra Patalas
Monumenta Musicae in Polonia – edycje źródłowo-krytyczne utworów muzycznych Józefa Elsnera, Teodora Riccia, Stanisława Sylwestra Szarzyńskiego oraz traktatów teoretycznych Marcina Kromera i Louis’a André 2012 Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk Barbara Przybyszewska-Jarmińska
Monumenta Musicae in Polonia – edycje: Tańce polskie z tabulatur na instrumenty klawiszowe, Tabulatura klawiszowa z klasztoru Św. Ducha w Krakowie, Utwory M.J. Żebrowskiego na zespoły instrumentalne i W. Żeleński Goplana 2013/14 Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk Barbara Przybyszewska-Jarmińska
Archeologiczne instrumenty muzyczne w polskich zbiorach muzealnych 2013/14 Uniwersytet Warszawski, Wydział Historyczny Anna Gruszczyńska-Ziółkowska
Thesaurus Musicae Gedanensis: edycje źródłowo-krytyczne kompozycji reprezentatywnych dla siedemnastowiecznego Gdańska - utworów dedykowanych gdańskiej Radzie Miejskiej, kompozycji weselnych oraz dzieł Daniela Jacobiego i Johanna Balthasara Erbena 2013/14 Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, Wydział Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki Danuta Szlagowska
Opracowanie i druk naukowej edycji zawartości wybranych rękopisów muzycznych związanych z katedrą wawelską 2013/14 Uniwersytet Jagielloński, Wydział Historyczny Jakub Kubieniec

 

Ważnym postulatem na przyszłość jest zacieśnianie współpracy pomiędzy ośrodkami nauczania muzyki dawnej na uczelniach muzycznych a ośrodkami muzykologicznymi, która w wielu przypadkach dobrze funkcjonuje na poziomie kontaktów personalnych, jednak rzadko przekłada się na konkretną współpracę instytucjonalną.

Paweł Gancarczyk Muzyka dawna,
w: Muzyka polska 2013. Raport roczny, Warszawa 2014

Kategorie

Jazz