Finansowanie muzycznych Organizacji Pożytku Publicznego z 1% na rzecz OPP w roku 2015

Autor:

Jerzy Łysiński

Wg stanu na dzień 15 września 2015 roku łączna kwota 1% należnego podatku przekazana na rzecz organizacji pożytku publicznego z rozliczenia za 2014 roku wyniosła 557,6 mln zł i stanowiła 0,74% należnego podatku dochodowego[1]. Beneficjentami tych wpłat było 7888[2] organizacji pożytku publicznego. 121 organizacji pożytku publicznego, które w swoich celach statutowych deklarowały prowadzenie działalności w zakresie upowszechniania i tworzenia muzyki,  osiągnęły z tytułu 1 %  w 2015 roku (za rok 2014) łącznie 616 019 zł, co stanowi około 0,11 % wszystkich odpisów przeznaczonych na OPP.

Wpływy pochodzące z odpisu 1 procenta w budżetach muzycznych OPP stanowiły 2,6% ogółu ich przychodów (23 225 650 zł). Udział ten jest identyczny jak w badanych organizacjach w roku 2014. Wpływy te wydają się relatywnie małe w porównaniu z przychodami organizacji społecznych o innych profilach działalności.

Prawie połowę wszystkich środków z 1% podatku otrzymały organizacje zajmujące się ochroną zdrowia, choć stanowiły zaledwie 15% spośród OPP, które w 2013 roku miały przychody z 1% PIT. Znaczący udział przychodów z 1% PIT (27%) uzyskała najliczniejsza grupa organizacji (26%) zajmujących się pomocą społeczną i humanitarną. Istotne grupy stanowiły jeszcze organizacje działające w zakresie edukacji i wychowania, badań naukowych oraz ochrony środowiska,które kumulowały odpowiednio 9% i 6% kwoty z 1% PIT. Organizacje zajmujące się sportem, turystyką, rekreacją, hobby oraz kulturą i sztuką, mimo relatywnie dużej liczebności (odpowiednio 19% i 12% zbiorowości), miały niski udział we wpływach z podatku od osób fizycznych (odpowiednio 3 i 2%)[3].

Jak wynika z przedstawionych danych organizacje kulturalne nie są najważniejszym beneficjentem mechanizmu 1 procenta, a udział OPP, dla których muzyka i taniec jest działalnością podstawową, w przychodach z tego tytułu jest jeszcze mniejszy. Dodatkowo mechanizm jednego procenta faworyzuje duże organizacje o charakterze ogólnopolskim, mające najczęściej swoje siedziby w Warszawie – wg danych GUS, podatnicy w większości wskazywali w swoich zeznaniach podatkowych duże organizacje, które swoim zasięgiem działalności przekraczały granice jednego województwa – aż 77% kwoty z 1% PIT kumulowały takie organizacje, w tym 43% środków trafiło do ogólnopolskich OPP, których siedziby zlokalizowane są na terenie Warszawy[4]. Ponieważ zdecydowana większość muzycznych OPP to organizacje o charakterze lokalnym, trudno oczekiwać by ich wpływy dorównywały wielkim ogólnopolskim organizacjom, które osiągały z tego tytułu wielomilionowe kwoty.

Wśród 7,4 tys. OPP, które w 2014 roku otrzymały odpis 1% od podatku PIT, średnia kwota tego odpisu wyniosła 68,1 tys. zł, ale połowa z nich uzyskała nie więcej niż 5,2 tys. zł. Ogólna kwota wpływów z 1% PIT stanowiła blisko 1/10 przychodów OPP. Średni wpływ muzycznego OPP z tytułu 1% spośród 121 badanych organizacji w 2015 roku wyniósł 5 091 zł (był zatem dziesięciokrotnie niższy od średniej we wszystkich organizacjach pożytku publicznego). Wśród organizacji występuje jednak pod tym względem znaczne zróżnicowanie. Aż 84 na 121 (69 procent) z badanych organizacji muzycznych nie osiągnęło  z tytułu 1% wpływów w wysokości 5 tysięcy złotych.

Największy muzyczny beneficjent 1% OPP w 2015 roku – Fundacja Muzyczna Apollo z Poznania – otrzymała dofinansowanie z tego tytułu w wysokości 46 120 złotych. Rok wcześniej ta sama fundacja również uzyskała najlepszy wynik finansowania z mechanizmu 1 procenta; w 2015 jej wpływy z tego tytułu wzrosły jednak aż o 13 tysięcy złotych.

[1] Wykaz organizacji pożytku publicznego, które w 2015 otrzymały kwoty 1 proc. - http://www.finanse.mf.gov.pl.

[2] Tamże.

[3] GUS Departament Badań Społecznych i Warunków Życia we współpracy z Urzędem Statystycznym w Krakowie, zespół 4 pod kierunkiem: Karolina Goś-Wójcicka Notatka informacyjna. Organizacje pożytku publicznego i 1%. Warszawa, 23.04.2015.

[4] Tamże.

Muzyczne OPP prezentują zróżnicowany profil działalności. Można wśród nich wyróżnić: fundacje pomocowe, zajmujące się wsparciem dla muzyków znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej lub potrzebujących dodatkowej pomocy, organizacje wspierające działalność zespołów artystycznych – orkiestr, chórów, zespołów folklorystycznych, towarzystwa muzyczne – organizacje zajmujące się animacją życia muzycznego w ośrodkach lokalnych. Do aktywnych organizacji należą również stowarzyszenia i fundacje wspierające szkoły muzyczne.

Poza tymi szerokimi kategoriami organizacji można wyróżnić stowarzyszenia czy fundacje zajmujące się mniej typowymi formami działalności: między innymi terapią osób niepełnosprawnych poprzez muzykę (Fundacja Cantito), zbiórką środków na rzecz budowy siedziby instytucji muzycznej (Fundacja dla Realizacji Siedziby Capellae Cracoviensis), upamiętnieniem działalności konkretnych kompozytorów czy wspieraniem określonych gatunków i nurtów w muzyce. Pewną trudność w oszacowaniu wpływów pochodzących ze źródeł prywatnych w budżetach muzycznych OPP stanowi zróżnicowanie związane ze sprawozdawczością. By ułatwić sytuację uboższym podmiotom w 2014 roku wprowadzono regulacje umożliwiające przygotowanie tzw. uproszczonych sprawozdań finansowych dla tych OPP, których roczny przychód był niższy lub równy kwocie 100 tys. zł[1]. Takie sprawozdania w 2015 roku mogło złożyć 77 organizacji (64%) spośród badanych 121 muzycznych OPP. W wielu sprawozdaniach wpływy pochodzące z 1% OPP kwalifikowane są jednocześnie jako środki pochodzące ze źródeł prywatnych, w innych traktowane są oddzielnie. Dla klarowności opracowanych w artykule statystyk, środki pochodzące z 1 procenta nie są wliczane do kategorii wpływów ze źródeł prywatnych.

1. Środki pochodzące ze źródeł prywatnych

Ważną częścią przychodów muzycznych OPP są środki pochodzące ze źródeł prywatnych. Przewyższają one znacznie kwoty pochodzące z hojności podatników w ramach odpisu z 1%. Na środki te składają się między innymi darowizny otrzymane od osób fizycznych lub prawnych oraz składki członkowskie. W 2015 roku badane organizacje pozyskały ogółem z tego tytułu 2 597 761 zł czyli 11% ogółu wszystkich przychodów muzycznych OPP.

2. Organizacje pomocowe

Do najbardziej aktywnych w zakresie pozyskiwania środków prywatnych na działalność statutową należą: Fundacja „Dom Muzyka Seniora” oraz Polska Fundacja Muzyczna. Pierwsza z organizacji zajmuje się prowadzeniem domu dla emerytowanych artystów muzyków i co roku uzyskuje niebagatelne kwoty na finansowanie własnej działalności z mechanizmu 1%. Zakres wsparcia w tym zakresie w ostatnich latach ustabilizował się na poziomie 22-23 tysięcy złotych (1,8% ogółu przychodów). Niewiele więcej fundacja pozyskuje ze źródeł prywatnych. Najważniejszym źródłem finansowania jest jednak w jej przypadku odpłatna działalność statutowa (1 117 470 zł). Polska Fundacja Muzyczna zajmuje się wsparciem muzyków znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i życiowej. W 2014 roku fundacja nie mogła korzystać z finansowania z tytułu 1% ze względów proceduralnych; w 2015 osiągnęła wpływy stanowiące 7% ogółu przychodów. Najistotniejszym źródłem jej finansowania były natomiast wpłaty od osób fizycznych i prawnych oraz środki pochodzące ze zbiórek publicznych. W 2015 roku stanowiły one aż 92% przychodów organizacji. Godny odnotowania jest również fakt, że fundacja w 2015 roku ponad pięciokrotnie pomnożyła swój budżet z roku 2014, co niewątpliwie bardzo pozytywnie świadczy o rosnącym zainteresowaniu społeczeństwa jej działalnością.

3. Towarzystwa muzyczne

Środki pochodzące z 1% stanowią 0,9% przychodów w grupie towarzystw muzycznych. 3 spośród nich nie uzyskały w 2015 roku żadnego dofinansowania z tego tytułu. Średni wpływ z mechanizmu 1% wynosi w tej grupie organizacji wynosi 3 154 zł. Wśród badanych organizacji najwyższym poziomem absorpcji środków pochodzących z 1% może się poszczycić Radzyńskie Towarzystwo Muzyczne, które otrzymało dofinansowanie w wysokości 13 836 zł (co stanowi 7 procent ogółu jego przychodów). Organizacja ta otrzymała również wysokie wsparcie prywatne na które składały się w większości darowizny osób prawnych 29 600 zł (15% ogółu przychodów). Wysoki jest również udział środków pochodzących ze źródeł prywatnych – stanowi on 11% przychodów wszystkich towarzystw muzycznych. Imponująco wyglądają pod tym względem osiągnięcia Towarzystwa Muzycznego im. Henryka Wieniawskiego, które pozyskało niemałe środki głównie z darowizn osób fizycznych (ponad 340 tysięcy złotych – 38% ogółu przychodów).

4. Podmioty wspierające orkiestry

Podmioty wspierające orkiestry w minimalnym stopniu skorzystały z mechanizmu 1 procenta. Udział tego wsparcia w finansowaniu organizacji stanowi zaledwie 0,2%. Mimo wysokich kosztów funkcjonowania stowarzyszeń wspomagających orkiestry najwyraźniej nie udaje się pozyskać wielu chętnych spośród ich miłośników do przekazania  % własnego podatku na cele statutowe. Oprócz środków pozyskanych z tytułu prowadzenia odpłatnej działalności i od władz publicznych ważnym źródłem finansowania mogą być wpłaty ze źródeł prywatnych. W przypadku dwóch podmiotów – Stowarzyszenia Kapela Jasnogórska i Fundacji Muzycznej Orkiestry KWK Anna stanowią one odpowiednio 93 % i 44% ich wszystkich przychodów. Średni wpływ pochodzący z 1% dla OPP wynosi w tej grupie organizacji 2692 zł.

[1] Aneta Krawczyk. Uproszczone sprawozdania dla OPP. - już w tym roku. Ngo.plL. Dokument elektroniczny - http://poradnik.ngo.pl/wiadomosc/976226.html (dostęp 28.08.2015).

5. Organizacje wspierające chóry

Stowarzyszenia i fundacje wspierające działalność chórów należą do największej kategorii muzycznych OPP. Wpływy z tytułu 1% stanowią tu aż 7,8 % przychodów tych wszystkich organizacji. Tylko jeden z podmiotów nie uzyskał żadnego dofinansowania z mechanizmu 1 procenta. Wysoki jest także udział środków pochodzących ze źródeł prywatnych w budżetach badanych organizacji – 15,4%. Największym beneficjentem 1 procenta wśród tych stowarzyszeń i fundacji był Warmińsko-Mazurski Oddział Związku Chórów i Orkiestr, który uzyskał 15 720 zł co stanowiło 18% wszystkich jego przychodów. Wysokie wpływy z tego tytułu uzyskały też podmioty wspierające chór chłopięcy w Limanowej oraz Chór Stuligrosza. Chór Pueri Cantores Tarnovienses uzyskał z kolei najwyższe wsparcie prywatne w wysokości 90 840 zł, co stanowiło 60 procent jego budżetu. Średni wpływ pochodzący z 1% w tej grupie organizacji wynosi 4 511 zł.

6. Orkiestry dęte

Wpływy pochodzące z 1 procenta stanowią 4% przychodów organizacji wspierających działalność orkiestr dętych. Aż 20% budżetów tych instytucji to środki pochodzące ze źródeł prywatnych. Rekordzistą w pozyskiwaniu środków z obu źródeł było Miechowickie Stowarzyszenie Muzyczno-Kulturalne Górnicza Orkiestra Dęta z Bytomia. Wpływy z tytułu 1 procenta i ze środków prywatnych w przypadku tej organizacji wyniosły odpowiednio 2,3% i 28%. Średni wpływ z tytułu 1 procenta wynosił w tej grupie stowarzyszeń 3 482 zł.

7. Zespoły taneczne

Wpływy z 1% stanowią w budżetach organizacji działających w obszarze tańca 11%. Średni wpływ organizacji z tego tytułu wynosi 7 323 zł. W tej grupie znajdują się jednak aż trzy podmioty, które nie osiągnęły żadnych wpływów z 1% dla OPP. Średnią znacznie podnoszą dwa stowarzyszenia - SMSTT Krosno oraz Ostrołęckie Stowarzyszenie Tańca i Sportu. W obu przypadkach wysokie wpływy z tytułu 1% stanowiły jednocześnie podstawowe źródło finansowania tych organizacji; w przypadku SMSTT Krosno -25%, a Ostrołęckiego Stowarzyszenia Tańca i Sportu - aż 77% wszystkich przychodów stowarzyszenia. Zespoły taneczne pozyskują także wysokie kwoty dofinansowania ze źródeł prywatnych – 23%.

8. Zespoły folklorystyczne

Organizacje wspierające zespoły folklorystyczne otrzymują wsparcie z mechanizmu 1 procenta na rzecz OPP na poziomie 6,7% wszystkich swoich przychodów. Dwie spośród badanych organizacji nie pozyskały finansowania tego typu. Średnie wpływy organizacji z tego tytułu wynoszą 6 565 zł. Największe dofinansowanie uzyskała organizacja wspierająca zespół Lazurki z Warszawy-Bemowa. Niebagatelna kwota 32 728 zł stanowiła 35% wszystkich przychodów tego podmiotu, który już o kilku lat uzyskuje z tytułu 1% bardzo wysokie wsparcie. W tej grupie stowarzyszeń i fundacji wpływy pochodzące z 1 procenta są nieznacznie mniejsze niż środki uzyskane ze źródeł prywatnych (8% ogółu przychodów). Wynika to z faktu, że większość badanych podmiotów w tej grupie nie uzyskała żadnego wsparcia prywatnego.

9. Podmioty działające na rzecz rozwoju szkół muzycznych

Niemałą grupą muzycznych OPP są organizacje, których celem jest wspieranie działalności szkół muzycznych. Rolą tych pomiotów jest nie tylko świadczenie różnorakich usług na rzecz szkół, ale także tworzenie i upowszechnianie kultury muzycznej w środowisku lokalnym. Wpływy z 1% stanowią 4,8 % wszystkich przychodów tych organizacji. Średnie wpływy organizacji wspierającej szkołę muzyczną z tytułu 1% wynoszą 4 675 zł. Największą kwotę dofinansowania i duży udział tych środków we własnym budżecie zanotowało Stowarzyszenie Crescendo (18%). Stosunkowo mały jest natomiast w tej grupie organizacji udział środków pochodzących z innych źródeł prywatnych (6,3%).

Podsumowanie

Badania muzycznych OPP wskazały na spore zróżnicowania w obrębie różnych grup stowarzyszeń i fundacji.

Największym udziałem środków prywatnych i pochodzących z 1% OPP w budżecie mogą się poszczycić zespoły taneczne; w dużym stopniu z owych źródeł finansowania korzystają organizacje wspierające chóry oraz zespoły folklorystyczne. Podobna uwaga może odnosić się do orkiestr dętych, które w 20% są finansowane ze źródeł prywatnych. Nieco mniejsze finansowanie z obu źródeł łącznie cechuje podmioty wspierające szkoły oraz towarzystwa muzyczne. Niejednorodną grupą są organizacje wspierające orkiestry. Udział tych dwóch źródeł finansowania w największym z podmiotów w grupie orkiestr jest marginalny, w dwóch innych organizacjach prywatne środki stanowią główne wsparcie finansowe orkiestr. Incydentalnie wpływy z 1% mogą stanowić ważny składnik budżetu konkretnego stowarzyszenia czy fundacji. Statystycznie w większości badanych podmiotów finansowanie to nie odgrywa jednak większej roli.

Jerzy Łysiński
2016-10-18