Muzyka alternatywna - opozycja wobec innych rodzajów muzyki

Według Grove Music Online muzykę alternatywną „można zdefiniować jako opozycyjną wobec innych rodzajów muzyki”. Termin ten zmienia znaczenie w zależności od miejsca, czasu i środowiska, w jakim występuje. Często wiązany jest z określonym stylem lub zjawiskiem: znamienne, że hasło alternative music w anglojęzycznej Wikipedii, dobrze odzwierciedlającej poczucie językowe szerszych grup melomanów, odsyła do alternative rock.

Hasło Grove’a zakończone zostało następująco: „Do 1993 termin »alternatywny« paradoksalnie utrwalił się jako określenie stosunkowo spójnego stylu, który dominował w mainstreamie [muzyki pop - przyp. aut.]”.

W dzisiejszym polskojęzycznym dyskursie o muzyce rozmaitych stylów i „między-stylów”, wobec chaosu terminologicznego związanego z przewartościowaniami w hierarchii sztuki, termin ten jest używany jako swoiste słowo-klucz w rozmaitych kontekstach. Jego najistotniejsze znaczenie wydaje się następujące (i w tym znaczeniu będę go używać w niniejszym tekście):

Nawiązując do słownikowego sensu wyrazu „alternatywny”, rozumie się przezeń twórczość, która stanowić może kontrpropozycję wobec treści klasyfikowanych jako mainstream, aczkolwiek funkcjonuje w pokrewnym obszarze stylistycznym i charakteryzują ją wspólne inspiracje i podobne cele artystyczne. W tym sensie dla pop-rocka alternatywą będzie rock alternatywny, nie zaś na przykład nurt field recordings („nagrania terenowe” – nurt obejmujący przede wszystkim rejestrowanie pejzażu dźwiękowego). Charakterystycznym przykładem w polskim życiu muzycznym będzie zjawisko pod nazwą yass, alternatywne wobec polskiego jazzu.

Muzyka alternatywna powstaje zwykle w poczuciu pewnego istotnego braku, wyczerpania, w opozycji wobec konserwatyzmu. Bardzo często wiąże się z brakiem możliwości przemówienia, wywołanym monopolizacją rynku i środków przekazu przez koncerny i organizacje muzyków. Pozwala zaistnieć odrębnemu środowisku i ukazać inne, kontrastowe spojrzenie na rudymenty. Termin ten krzyżuje się z innymi określeniami, jak „podziemie”, „off”, „niezależny”.

Warto podkreślić, że oryginalny angielski termin independent (w skrócie indie) odnosi się do działalności wydawnictw płytowych niezwiązanych z czterema (obecnie) koncernami, zwanymi majors: EMI Group, Sony Music Entertainment, Universal Music Group i Warner Music Group. Indie labels niekoniecznie wydają muzykę postrzeganą jako alternatywna, niemniej oba określenia są historycznie powiązane.

Jak podaje Wikipedia, alternatywna jest muzyka „zaciekle obrazoburcza, antykomercyjna i antymainstreamowa”, ale określa się tym terminem także „możliwości dostępne dla konsumentów za pośrednictwem sklepów płytowych, radia, telewizji kablowej i Internetu”.

Odmiennie niż w przypadku kanonicznie muzykologicznego podziału na kompozytora i wykonawcę, jej obszary z reguły reprezentowane są przez twórców wykonawców: w przypadku muzyków używających komputera realizują oni „elektronikę na żywo” za pomocą skrojonego według potrzeb narzędzia programistycznego, w przypadku muzyków stosujących swobodną improwizację – za sprawą „wyimprowizowywania” kompozycji. Sytuacja zbliża się do kanonu, gdy mamy do czynienia z komponowaniem dla zespołu wykonawczego, aczkolwiek przekaz treści muzycznych odbywa się w najrozmaitszy sposób, niekoniecznie za pośrednictwem papieru nutowego. Skrajnym przykładem jest instant composition („kompozycja błyskawiczna”), na przykład w postaci realizowanej przez Patryka Zakrockiego: kompozytor na żywo improwizuje fragmenty i podaje je jako materiał repetytywny poszczególnym głosom zespołu wokalnego (Warsztat Zakrockiego podczas Spotkania Wokalnego „Gębofon 2008.2”, 3 sierpnia 2008, klub Plan B, Warszawa).

fragment tekstu: Antoni Beksiak Muzyka alternatywna,
w: Raport o stanie muzyki polskiej, Warszawa 2011

Kategorie

hip-hop / pop / rock / alternatywa sztuka dźwięku