Premiery i prawykonania roku 2016
Cechą wielu polskich oper wykonanych po raz pierwszy w roku 2016 było wykraczanie poza charakterystyki gatunku, w stronę multimediów, poprzez nietypowe miejsca wykonań. Wiele ze scenicznych propozycji młodych kompozytorów obywało się bez, niegdyś niezbędnych, atrybutów, jak fabuła, gra aktorska czy dekoracje.
Tendencje te widoczne i słyszalne były w przedstawieniach organizowanych w ramach festiwali (opery Aaron S Sławomira Wojciechowskiego i Memoopera Marty Śniady na „Warszawskiej Jesieni”, spektakle Jagody Szmytki i Piotra Kurka na lubelskich „Kodach”), a także w obfitej w roku 2016 scenicznej twórczości Wojciecha Blecharza.
15 stycznia w Teatrze Rozmaitości w Warszawie odbyła się premiera spektaklu Holzwege. Spektakl w reżyserii Katarzyny Kalwat, według tekstu Marty Sokołowskiej, jest próbą zrozumienia twórczości Tomasza Sikorskiego i jego życia, zakończonego przedwczesną tajemniczą śmiercią. Aktorzy oraz kompozytor i pianista Zygmunt Krauze przywołali postać Sikorskiego m.in. prezentując jego utwory i materiały dokumentalne.
Do formy opery w luźny sposób nawiązują dwa wykonane po raz pierwszy utwory Wojciecha Blecharza: 16 i 17 lipca 2016 roku w warszawskim Parku Skaryszewskim wykonano jego Park-Operę, której „librettem” stało się naturalne brzmienie parku. 1 października w warszawskim Teatrze Rozmaitości zaprezentowano Soundwork – spektakl, którego bohaterem jest dźwięk. Uczestnicy wzięli udział w muzycznym laboratorium, na którym zbudowali własne instrumenty.
2 grudnia 2016 roku w ramach „Tansman Festival” w łódzkim Teatrze Wielkim odbyła się światowa prapremiera uznawanej dotąd za zaginioną opery Aleksandra Tansmana Złote runo (La Toison d'Or).
Nowy Teatr wystawił 11 grudnia nową operę Andrzeja Kwiecińskiego Personaggi: Euridice. Spektakl nawiązujący do mitu o mit o Orfeuszu i Eurydyce wyreżyserowała Nathalie Gendrot. Wykonawcami byli Chór Polskiego Radia i Polska Orkiestra Radiowa pod dyrekcją Szymona Bywalca.
Wiele spośród nowych polskich utworów, jakie w roku 2016 zwróciły uwagę słuchaczy, miały prawykonania w ramach festiwali. Wymienić tu należy zwłaszcza utwory Agaty Zubel, Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil, Andrzeja Kwiecińskiego i Eugeniusza Knapika (zobacz: omówienia programów festiwali). Ważnymi w polskim życiu muzycznym wydarzeniami były jednak również kompozycje wykonane po raz pierwszy na pojedynczych, nie festiwalowych koncertach.
Paweł Mykietyn w roku 2016 przedstawił m.in. dwie nowe kompozycje: napisany specjalnie dla Lutosławski Quartet III Kwartet smyczkowy po raz pierwszy zabrzmiał 10 marca w Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu, a 20 maja w gdańskiej Filharmonii Bałtyckiej odbyło się prawykonanie Koncertu podwójnego na dwa flety i orkiestrę symfoniczną.
Z nowymi dziełami Zygmunta Krauzego mogli się zapoznać słuchacze w kraju i za granicą: Koncert na akordeon i orkiestrę miał prawykonanie 15 kwietnia we Wrocławiu, Poemat Apollinaire'a na recytującego pianistę i 12 instrumentów wykonany został 26 czerwca w Studio Koncertowym Polskiego Radia im. W. Lutosławskiego, zaś 22 października w Zagrzebiu po raz pierwszy zabrzmiał Exodus 2016 na trzydziestoosobową orkiestrę kameralną.
16 października w Studio Koncertowym Polskiego Radia im. W. Lutosławskiego. Mikołaj Górecki przedstawił Orfeusza i Eurydykę i na orkiestrę, zaś 27 listopada w Auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu odbyło się prawykonanie jego Concerto lirico na dwie orkiestry smyczkowe.
Nowe kompozycje, jakie powstały w ramach programu „Kompozytor – rezydent” Instytutu Muzyki i Tańca, to m.in. Marcina Gumieli muzyka z filmu Ostatnia droga (prawykonanie 30 stycznia w Zamościu) i Suita etniczna (prawykonanie 10 czerwca w Zamościu) oraz Heureusement na orkiestrę symfoniczną Dariusza Przybylskiego.
Warto wspomnieć również o utworach łączących cel artystyczny z edukacyjnym – Mecz Macieja Jabłońskiego to utwór, który został wykonany 8 października wspólnie przez Radomską Orkiestrę Kameralną i dużą grupę młodzieży z radomskich szkół w ramach programu „Dźwiękowisko” Instytutu Muzyki i Tańca.
Krzysztof Kwiatkowski
2017-05-05