Wydarzenia w dziedzinie tańca w roku 2016
Rok 2016 był ostatnim rokiem działalności Bałtyckiego Teatru Tańca. W związku ze zmianą dyrektora Opery Bałtyckiej (którym po konkursie został Warcisław Kunc) zrezygnowano z koncepcji autonomicznego zespołu współczesnego w ramach instytucji i powrócono do klasycznego zespołu baletowego. Kierownikiem baletu został Wojciech Warszawski, natomiast Izadora Weiss, założycielka i dyrektor artystyczna BTT, zakończyła współpracę z Operą Bałtycką i podjęła się prowadzić dalszą działalność zespołu w ramach fundacji pod nazwą Biały Teatr Tańca.
Zmiana dyrekcji nastąpiła również w Polskim Teatrze Tańca, który od nowego sezonu, po wygranym konkursie, przejęła dawna tancerka zespołu i choreografka Iwona Pasińska.
Jubileusze
W listopadzie dyrektor Polskiego Baletu Narodowego Krzysztof Pastor obchodził poczwórny jubileusz, w tym trzydziestolecia pracy choreograficznej i czterdziestolecia pracy artystycznej.
20. rocznicę istnienia świętowały Międzynarodowe Spotkania Teatrów Tańca w Lublinie, a 15. – Festiwal „Ciało/Umysł”. 2016 był także rokiem jubileuszowym zespołu Cracovia Danza, obchodzącego 10-lecie działalności.
25-lecie artystycznej działalności obchodził też Teatr Tańca EGO VU (dawniej Vogue) z Gryfina, a 5-lecie pracy twórczej – Pracownia Teatru Tańca z Zielonej Góry, działająca pod opieką artystyczną Marka Zadłużnego.
Międzynarodowy Dzień Tańca obchodzony jest rokrocznie w całym kraju, z tej okazji zespoły i artyści przygotowują zazwyczaj specjalne pokazy, projekcje filmowe, warsztaty. Jednym z większych wydarzeń jest Gala Baletowa organizowana w Operze Śląskiej w Bytomiu, prezentująca dokonania artystów tańca wszystkich gatunków – od baletu (udział wzięli m.in. tancerze Polskiego Baletu Narodowego), przez taniec współczesny, ludowy, po musical. W 2016 roku odbyła się po raz dziewiąty.
Międzynarodowy Dzień Tańca był także szczególnie uwzględniony w ramach łódzkiego projektu Dotknij Teatru. Ponadto na specjalne wydarzenia zapraszały zespoły i instytucje w całym kraju (Instytut Teatralny we współpracy z Fundacją Sztuki Tańca, oddział polski CID UNESCO, Uniwersytet Muzyczny Fryderyk Chopina, Kielecki Teatr Tańca, Polski Teatr Tańca).
Z pozostałych wydarzeń warto wymienić odsłonięcie rzeźby „W hołdzie polskim artystom baletu” autorstwa Zbigniewa Stanucha (8 października). Rzeźba powstała w wyniku starań Fundacji Sztuki Tańca na skwerze przy Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie.
Działalność zespołów baletowych, zespołów tańca współczesnego, dawnego i pantomimy oraz samorządowych instytucji kultury
Polski Balet Narodowy przygotował w 2016 roku premierę Burzy w choreografii Krzysztofa Pastora w koprodukcji z Het National Ballet (9 kwietnia) oraz wieczór złożony z trzech nowych realizacji: Chopiniana (chor. Michaił Fokin) / Bolero (chor. Krzysztof Pastor) / Chroma (chor. Wayne McGregor) – premiera 25 listopada. W Operze Narodowej współpracę z reżyserem Mariuszem Trelińskim kontynuował choreograf Tomasz Wygoda (Salome Richarda Straussa, premiera 22 marca; Tristan i Izolda Richarda Wagnera, premiera 12 czerwca). Wygoda był także autorem choreografii w inscenizacji Marii Kleczewskiej Głosu ludzkiego Jeana Cocteau (premiera 16 kwietnia). Choreografię do oper przygotowywał również Emil Wesołowski (Goplana, reż. Janusz Wiśniewski, premiera 21 października).
Odbyły się również już po raz ósmy tradycyjne warsztaty choreograficzne artystów Polskiego Baletu Narodowego – Kreacje (3-5 czerwca). W tej odsłonie w roli choreografów zaprezentowało się siedmioro tancerzy PBN: Paulina Jurkowska, Lachlan Phillipsa, Viktor Banka i Kurusz Wojeński oraz debiutujący w projekcie Lorenz Alberti, Łukasz Tużnik i Bartosz Zyśk.
Opera na Zamku w Szczecinie zaproponowała w 2016 roku nową wersję klasycznego baletu Dziadek do orzechów w choreografii Karola Urbańskiego (3 grudnia) oraz premierowe Polowanie na czarownice (chor. Cathy Marston, 16 kwietnia).
W Teatrze Wielkim w Łodzi pod nowym kierownictwem Pawła Gabary przygotował premierę baletową z niezwykle rzadko wystawianym Świętem Wiosny Marty Graham, przeniesionym na odnowiony skład zespołu baletowego, w duecie z nową choreografią Henryka Konwińskiego Krzesany do muzyki Wojciecha Kilara (premiera 18 czerwca).
Opera Nova w Bydgoszczy zaprosiła natomiast publiczność na nowy spektakl w choreografii Roberta Bondary, który podjął się inscenizacji dwóch utworów Karola Szymanowskiego Stabat Mater i Harnasi (premiera 23 października).
Opera Krakowska w 2016 roku zrealizowała premierę spektaklu baletowego w choreografii Jacka Tyskiego do muzyki jazzowej – Dwie historie, jeden taniec (premiera 29 października).
Teatr Wielki w Poznaniu i Opera Śląska w Bytomiu w roku 2016 nie miały nowych premier baletowych.
W Polskim Teatrze Tańca nastąpiła zmiana dyrekcji. Po ponad 20 latach z funkcji dyrektora odeszła Ewa Wycichowska, którą zastąpiła 1 września Iwona Pasińska. W 2016 roku PPT nie miał nowych premier (poza Atelier PTT), ale zrealizował projekt objazdowy po Polsce i zorganizował tradycyjnie festiwal „Dancing Poznań”.
Bałtycki Teatr Tańca w ostatnim roku swojej działalności w ramach Opery Bałtyckiej zaproponował premierę w choreografii dyrektor artystycznej Izadory Weiss Tristan & Izolda (24 czerwca).
Kielecki Teatr Tańca w 2016 roku przygotował trzy premierowe spektakle : ŁK 10,29 (Kto jest moim bliźnim?) w choreografii Grzegorza Pańtaka oraz Poza horyzont w choreografii Jacka Przybyłowicza (premiera 16 kwietnia) a także Sideways Rains z choreografią Guilherme Botelho, w koprodukcji z Fundacją Ciało/Umysł (premiera 30 września).
Wrocławski Teatr Pantomimy wyprodukował trzy nowe spektakle – Pustka. Pustynia. Nic w reżyserii Leszka Bzdyla (8 sierpnia), Bachantki w reżyserii Maćko Prusaka (10 czerwca) oraz spektakl dla dzieci Gdzie jest miłość ? w reżyserii Agnieszki Kulińskiej (4 grudnia).
Centrum Kultury w Lublinie ma pod swoimi skrzydłami Lubelski Teatr Tańca oraz Maat Festival/Teatr Maat Projekt, które prowadzą własne programy taneczne. Lubelski Teatr Tańca skupił się na prowadzeniu szeregu projektów warsztatowych, rezydencji i festiwalu. Jedną z ważniejszych inicjatyw w 2016 roku był projekt Terytoria choreografii, realizowany we współpracy z Instytutem Muzyki i Tańca i Art Stations Foundation. W ramach projektu zaprezentowano szereg spektakli z programu Polskiej Platformy Tańca 2014 na Białorusi, Ukrainie, w Armenii i Gruzji. Spektaklom towarzyszyły warsztaty i spotkania naukowe.
Teatr Maat zaproponował m.in. „psychodeliczną kompozycję” Haj (16 stycznia), a także rezydencje artystyczne. Maat Festival (będący zwyczajowo zakończeniem rezydencji) z uwagi na problemy finansowo-organizacyjne nie miał w 2016 pokazów finałowych.
W 2016 roku w Lublinie otwarta została również nowa wojewódzka instytucja kultury o charakterze impresaryjnym – Centrum Spotkania Kultur, dla której taniec stanowi jeden z ważniejszych elementów programowych. Jest to o tyle istotne, że dotychczas w Lublinie nie istniała scena umożliwiająca pokazy dużych zespołów. W ramach cyklu otwarcia CSK wystąpił tu m.in. Nederlands Dans Theatre 2 oraz Polski Balet Narodowy.
Teatr Tańca i Ruchu Rozbark w Bytomiu prowadzi kilkuosobowy zespół pod kierownictwem artystycznym Anny Piotrowskiej. W 2016 roku zespół przygotował premiery spektakli Podziemne słońca w choreografii Anny Piotrowskej (24 czerwca) i Moomy Issue z choreografią Cecilii Moisio (26 listopada). Na deskach teatru swoje prace zaprezentowali także Piotr Mateusz Wach i absolwenci Wydziału Teatru Tańca w Bytomiu krakowskiej PWST: April31 z choreografią Heleny Ganjalyan (9 kwietnia) oraz Cela S z choreografią Anny Ray (1 lipca). Teatr prowadzi także bogatą ofertę warsztatową.
Krakowski zespół tańca dawnego Balet Dworski „Cracovia Danza” pod kierunkiem Romany Agnel obchodził jubileusz 10-lecia działalności. Z tej okazji przygotowano aż pięć premierowych spektakli oraz liczne pokazy, happeningi, spotkania Czas na taniec!. Zespół pięciokrotnie występował także za granicą.
Krakowska Cricoteka zakończyła w 2016 roku projekt kuratorski Anny Królicy – Maszyna choreograficzna, inspirowany Oskarem Schlemmerem. W jego ramach zaprezentowano premierowe spektakle Ann Konjetzky Lighting oraz a…b, zrealizowane we współpracy z polskimi tancerzami, a także pracę Barbary Bujakowskiej. Od października można było tu oglądać wystawę Kantor/Schlemmer, poświęconą relacjom tych dwóch artystów; wystawie towarzyszyła publikacja oraz panel dyskusyjny.
Działające od 2014 roku w Nowohuckim Centrum Kultury Krakowskie Centrum Choreograficzne zorganizowało pokazy gościnne spektakli, Festiwal Tańca Współczesnego „Spacer” oraz Konkurs Choreograficzny „3..2..1…TANIEC!”, a także regularne działania edukacyjne i warsztatowe.
Od września 2016 roku Maciej Kuźmiński rozpoczął pracę kierownika artystycznego w zespole Caro Dance przy siedleckim Domu Kultury. Zespół nie zatrudnia na stałe wykonawców, ale działa w strukturach instytucjonalnych. Pierwsza premiera w choreografii Kuźmińskiego miała miejsce w listopadzie (Archipelago, 25 listopada).
Znaczące miejsce w repertuarach teatrów dramatycznych w 2016 miał taniec w Teatrze Polskim Bydgoszczy (premiera Take it or make it według koncepcji Any Vujanović, 15 kwietnia), w Teatrze Studio im. St. Witkiewicza w Warszawie (Scena Tańca Studio), Teatrze Ochoty i w MCK Nowy Teatr, Teatrze Wybrzeże w Gdyni (głównie spektakle Teatru Dada von Bzdülöw), Teatrze Dramatycznym im. J. Szaniawskiego w Wałbrzychu (program edukacyjny Poruszyciele), Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi (Bang Bang, reż. choreografka Dominika Knapik, 28 maja).
Scena Tańca Studio to jeden z ważniejszych programów prezentacji polskiego tańca na scenach teatralnych. Projekt został zainicjowany przez choreografa Mikołaja Mikołajczyka i krytyczkę Jadwigę Majewską, a ostateczną formę zyskał jako wspólne przedsięwzięcie Teatru Studio im. St. I. Witkiewicza, Instytutu Muzyki i Tańca, Biura Kultury m.st. Warszawy oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Projekt jest formą stałej sceny tanecznej w Warszawie i polega na regularnych prezentacjach (zazwyczaj co o miesiąc przez trzy dni) spektakli polskich twórców tańca pracujących w kraju i za granicą. Program działa od 2015, w 2016 roku zrealizowano 10 odsłon, których kuratorami byli kolejno Jadwiga Majewska, Mateusz Szymanówka i Włodzimierz Kaczkowski. Zaprezentowano łącznie 99 wydarzeń (w tym spektakle dla dzieci i dorosłych, warsztaty). W projekcie łącznie uczestniczyło około 8 tysięcy widzów.
MCK Nowy Teatr zaoferował natomiast przestrzeń dla najnowszych nurtów choreografii w ramach projektu Aktywizm tańca – przestrzenie nowej choreografii, którego kuratorkami były Magda Ptasznik i Maria Stokłosa. Projekt obejmował pokazy spektakli, w tym premierę Złotych demonów (23 czerwca, według koncepcji Marii Stokłosy) oraz panele dyskusyjne.
Swoje przestrzenie dla tańca współczesnego udostępniały także Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego w Warszawie, Mazowiecki Instytut Kultury w Warszawie, Staromiejskie Centrum Kultury w Krakowie. Wiodące galerie i muzea również coraz częściej włączają choreografię i ruch w swój regularny program, w 2016 roku były to przede wszystkim: MS2 w Łodzi (wystawa Układy odniesienia. Choreografia w muzeum), Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (Boris Charmatz, Marta Ziółek), CSW Zamek Ujazdowski (Ivo Dimchev), Muzeum Śląskie w Katowicach (w ramach m.in. Sceny dla tańca oraz spektakle Rafała Urbackiego), Galeria Sztuki im. J. Tarasina w Kaliszu (projekt Powrót (do) przyszłości, kurator Mateusz Szymanówka, z udziałem m.in. Marty Ziółek, Kasi Wolińskiej, Marii Zimpel, Przemka Kamińskiego, Agaty Siniarskiej).
Warto także podkreślić coraz liczniejsze współprace młodego pokolenia choreografów z reżyserami w teatrach dramatycznych (Kaya Kołodziejczyk, Iza Szostak, Maria Stokłosa, Weronika Pelczyńska, Dominika Knapik, Paweł Sakowicz) obok twórców z długą historią takiej współpracy (Leszek Bzdyl, Mikołaj Mikołajczyk, Maćko Prusak, Tomasz Wygoda, Emil Wesołowski).
Państwowy Zespół Pieśni i Tańca Mazowsze ma swoją siedzibę w Otrębusach pod Warszawą. Od marca 2016 zespołem kieruje dyrygent Jacek Boniecki. Zespół prowadzi bogatą ofertę warsztatową tańców narodowych i ludowych. Zespół wielokrotnie koncertował zarówno w siedzibie jak i na terenie całego kraju.
Zespół Pieśni i Tańca Śląsk im. St. Hadyny pod dyrekcją Zbigniewa Czerniaka również prowadzi szeroką ofertę koncertową i warsztatową, w tym w ramach letniej szkoły, a także inicjatywy takiej jak Festiwal Tańców Narodowych dla uczniów szkół baletowych czy Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny Silesia.
Działalność niezależnego środowiska tańca współczesnego
W Warszawie powstał nowy pilotażowy program, finansowany ze środków miejskich – Centrum Sztuki Tańca, z tymczasową siedzibą przy Mazowieckim Instytucie Kultury. Centrum zrzesza warszawskie organizacje i twórców, w ramach projektu pilotażowego pokazano kilkanaście spektakli, odbyły się również liczne warsztaty.
W listopadzie nową siedzibę pod nazwą Ośrodek Tańca, Teatru i Edukacji Zawirowania zainaugurował także Teatr Tańca Zawirowania.
Działający od 2013 roku kolektyw choreografów Centrum w Ruchu kontynuował swoją aktywność w Wawerskiej Strefie Kultury. Poza przestrzenią studyjną do prób dla artystów Centrum oferuje także warsztaty dla lokalnej społeczności oraz otwarte pokazy work in progress. Działają tutaj tacy twórcy, jak m.in. Maria Stokłosa, Ramona Nagabczyńska, Iza Szostak, Weronika Pelczyńska, Karol Tymiński, Izabela Chlewińska.
W październiku odbył się finał Warszawskiej Platformy Tańca – kolejnej edycji projektu prowadzonego w formule współorganizacji przez fundacje i stowarzyszenia zajmujące się tańcem. WPT obejmuje pokazy spektakli, warsztaty, konkurs choreograficzny, rozmowy o tańcu, konkurs na recenzję.
Na stałe w krajobrazie stolicy taniec obecny jest także w programie Komuny//Warszawa. W 2016 roku wyprodukowano tu jeden z najbardziej popularnych spektakli sezonu – Zrób siebie w choreografii Marty Ziółek (premiera 20 maja).
2016 był drugim i zarazem ostatnim rokiem działalności eksperymentalnej, interdyscyplinarnej przestrzeni XS (taniec, performans, teatr, sztuki wizualne), której kuratorem był Wojtek Ziemilski przy wsparciu Fundacji Burdąg. XS był formą ośrodka kulturalno-społecznego, łączącego sztukę współczesną z ważnymi społecznie tematami.
W Warszawie działa także Fundacja Myśl w Ciele, realizująca choreologiczne projekty badawcze (Warszawska Pracownia Kinetograficzna).
Stary Browar Nowy Taniec w Poznaniu (kuratorski projekt Joanny Leśnierowskiej) to kolejny rok funkcjonowania Alternatywnej Akademii Tańca (której gościem był m.in. prof. Rudi Laermans), programu Stary Browar Nowy Taniec na Malcie oraz Stary Browar Nowy Taniec Dla Dzieci. W grudniu odbyły się premiery w ramach drugiej edycji programu Solo Projekt Plus – Ani Nowak (Don’t go for second best, baby! Disc 1), Katarzyny Sitarz (Per-Sona), a ponadto w ciągu roku prac Agaty Siniarskiej i Madaliny Dan (Mothers of Steel, 8 października), Anny Godowskiej i Sławomira Krawczyńskiego (Bataille, świt nowych dni, 29 maja) i Anny Nowickiej (Stany wyśnione, 30 stycznia).
Joanna Leśnierowska przygotowała także pokazy polskiej choreografii w Petersburgu (8 stycznia – 21 października) oraz pokazy i współprodukcję (Zaczyn, w choreografii J. Leśnierowskiej, premiera 29 kwietnia) w ramach projektu poświęconego polskiej artystce Yance Rudzkiej w Brazylii.
W Wielkopolsce działa także Mikołaj Mikołajczyk, który zrobił kolejny spektakl z Grupą Spektaklową – Dom Polski w Zakrzewie – Projekt Ognisty Ptak oraz przygotował na zakończenie Festiwalu Malta wraz z reżyserem Janem Komasą widowisko Ksenofonia w rocznicę Poznańskiego Czerwca’56 (28 czerwca).
Produkcje nowych spektakli odbyły się w ramach Gdańskiego Festiwalu Tańca („rezydencja/premiera 2016” – Dominik Więcek, Małgoszata Suś i Liwia Bargieł).
W styczniu 2016 zakończyła działalność gdańska Biblioteka Tańca – przez trzy lata siedziba Teatru Dada von Bzdülöw – odbywały się tam przede wszystkim warsztaty, ale i prezentacje spektakli.
We Wrocławiu, w ramach Europejskiej Stolicy Kultury 2016 zrealizowana została kolejna i ostatnia odsłona projektu Laboratorium Ruchu (kurator: Adam Kamiński), czyli całorocznego cykl warsztatów, wykładów, rezydencji i pokazów tańca współczesnego. Instytut Grotowskiego również realizował projekty taneczne w cyklu warsztatów i seminariów prowadzonych przez cały rok. Poza tym taniec był w znikomym stopniu obecny w programie Europejskiej Stolicy Kultury.
Obszar Tańca w Teatrze Barakah to projekt prezentacji spektakli tańca w niezależnej przestrzeni interdyscyplinarnej Teatru Barakah. Projekt taneczny funkcjonuje w oparciu o zaangażowanie indywidualne osób takich, jak Iwona Olszowska i innych, skupionych wokół Hurtowni Ruchu.
Z zespołów niezależnych największą aktywnością pod względem liczby premier i pokazów wykazywał się trójmiejski Dada von Bzdülöw, Krakowski Teatr Tańca, Sopocki Teatr Tańca (Grupa Projektowa, spektakle, warsztaty) i Teatr Tańca Zawirowania oraz niezależni choreografowie (Maciej Kuźmiński, Dominika Knapik, Kaya Kołodziejczyk, Anna Piotrowska, Maria Stokłosa, Renata Piotrowska, Marta Ziółek). Również absolwenci bytomskiej PWST zakładają własne grupy i zespoły (np. Ruchomy Kolektyw czy Fundacja Jazda Polska), próbując bardzo aktywnie zaistnieć na profesjonalnym rynku.
Warto tutaj także wspomnieć o polskich artystach aktywnie działających za granicą, ale często prezentujących swoje prace w Polsce, takich jak Helena Gołąb, od lat rezydująca w Hiszpanii, Agata Maszkiewicz, Magdalena Chowaniec, Radek Hewelt i Filip Szatarski działający w Wiedniu, Pink Mama Theatre w Szwajcarii, Aleksandra Osowicz w Amsterdamie, czy rezydujący w Berlinie Rafał Dziemidok, Przemek Kamiński, Karol Tymiński, Anna Nowicka, Anna Nowak.
Joanna Szymajda
2017-06-08