Zieleński 1611-2011

Dwa monumentalne zbiory zostały opublikowane w wydawnictwie Jacopo Vincentiego i zawierały ponad 100 kompozycji Zieleńskiego, od utworów od 1 do 6 głosów wokalnych z akompaniamentem organów, poprzez utwory instrumentalne do polichóralnego Magnificat. Napisane w latach 1608-1610 utwory zostały zebrane w dwóch tomach: „Offertoria totius anni” i „Communiones totius anni”. Przewidziane na cały rok kościelny utwory miały w zamierzeniu umuzycznić msze w najważniejszych świątyniach w Polsce w czasie ofiarowania i komunii. O samym Mikołaju Zieleńskim posiadamy jedynie skąpe informacje, nie znamy ani daty jego urodzin, ani śmierci. Prawdopodobnie kształcił się w Rzymie i tam zetknął się dziełami mistrza Palestriny. Był dyrygentem i organistą kapeli prymasa Wojciecha Baranowskiego w Łowiczu i pozostawał na tych stanowiskach zapewne do śmierci prymasa w 1615. Wojciech Baranowski był pierwotnie biskupem płockim, a gdy w 1608 roku został prymasem, przeniósł się właśnie do Łowicza jako ówczesnej siedziby arcybiskupa gnieźnieńskiego. Od początku poznał się na talencie Zieleńskiego, czego najlepszym dowodem jest fakt, że to właśnie on sfinansował druk obu zbiorów utworów Zieleńskiego w Wenecji . Nicolae Zielenski Polono – bo takim autorstwem opatrzono to wydanie – uznawany jest przez część polskich muzykologów za najwybitniejszego kompozytora przed Chopinem. Z pewnością był to twórca, który na przełomie Renesansu i Baroku odegrał rolę przełomową, wprowadzając do języka muzycznego nowoczesne przemiany stylu: zastosowanie mocnych kontrastów barwowych i rytmicznych, udział instrumentów wzmacniający brzmienie, rozbudowaną polichóralność. Jedyny znany pełny egzemplarz dzieła Zieleńskiego znajdował się do ok. 1865 w bibliotece kościoła św. Bernardyna we Wrocławiu, następnie do 1939 w Bibliotece Miejskiej we Wrocławiu. Podczas II wojny światowej został zdekompletowany. Obecnie niektóre księgi głosowe znajdują się w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu, jedna księga głosowa w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, partytura na organy w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie. W latach 1966-1989 utwory te zostały opublikowane w formie edycji źródłowej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Firma fonograficzna DUX wspólnie z inicjatorem projektu Stanisławem Gałońskim, dawnym szefem Capelli Cracoviensis, dokonuje teraz nagrania kompletu wszystkich utworów z udziałem m. in. Emmy Kirkby, Joela Frederiksena oraz Collegium Zieleńskiego. Komplet nagrań został zaplanowany na 7 krążków, dotychczas ukazały się cztery. W planach jest utrwalenie wybranych utworów Zieleńskiego przez renomowany wokalny zespół brytyjski The Sixteen.