Tradycyjny instrument narodowy na stulecie. Polska – Estonia
Rok 2018 jest dla Polski setną rocznicą odzyskania niepodległości, dla Estonii zaś jej uzyskania. Jest to okazja do spotkania tradycji obu narodów.
W ramach obchodów rocznic władze Estonii postanowiły ofiarować Polsce kannel – instrument uznawany za narodowy symbol Estonii, natomiast władze Polski przekazać Estonii cymbały – opisane w „Koncercie Jankiela” i nadal obecne w tradycji kilku regionów, szczególnie Rzeszowszczyzny. Instrument ten jest silnie związany z tradycją krajów słowiańskich i bałtyckich, i stanowi wizytówkę tradycji muzycznych na pograniczach kulturowych. Wraz z przekazaniem instrumentów obydwa kraje postanowiły podjąć próbę wzajemnego poznania tradycji muzycznych i związanego z nimi kontekstu kulturowego.
Uroczyste przekazanie instrumentów nastąpi 24 listopada 2018 roku podczas jesiennej edycji festiwalu „Wszystkie Mazurki Świata”. Budowniczowie instrumentu, który zostanie podarowany Estonii – Marek Kruczek i Jerzy Panek z Futomy to znani muzycy z Podkarpacia. Są oni również bohaterami ostatniego odcinka z cyklu „Instrumenty z duszą”, poświęconego cymbałom rzeszowskim.
Przekazanie instrumentów jest częścią, zapoczątkowanego w 2018 roku, wieloletniego projektu współpracy pomiędzy Instytutem Muzyki i Tańca a Estońskim Centrum Muzyki Tradycyjnej. W ramach projektu, w lipcu 2018 roku odbyła się wizyta studyjna estońskich muzyków w Polsce. W dniach 15-19 lipca 2018 r. Ann Maria Piho, Maarja Sarv i Katariina Tirmaste przybyły do wsi Futoma na Rzeszowszczyźnie, by uczyć się gry na cymbałach i doświadczyć jak instrument ten funkcjonuje w kapeli. Nauczycielami byli zarówno mistrzowie starszego i średniego pokolenia – Stanisław Szajna i Marek Kruczek, jak i młodzi cymbaliści, grający muzykę „po dziadkach” – Andrzej Baran i Szymon Tadla. Estońskie uczestniczki projektu odwiedziły również pracownię Marka Kruczka i Jerzego Panka, w której powstają cymbały, które zostaną ofiarowane Estonii. Podczas wizyty Ann Maria, Katariina i Maarja nauczyły się pierwszych melodii – polek, krakowiaków, walczyków i chodzonych, grywały je razem i osobno, solo i z kapelą (na wieczornych spotkaniach muzycznych pojawiał się skład „klasycznej” kapeli rzeszowskiej, czyli skrzypce, II skrzypce (sekund), kontrabas i oczywiście cymbały. Przewodnikiem i organizatorem tej części projektu był Janusz Prusinowski, muzykujący zarówno na cymbałach jak i na skrzypcach.
W dniach 10-14 października 2018 planowana jest rewizyta muzyków z Polski w Estonii. Andrzej Baran, Fryderyk Kruczek, Szymon Tadla i Janusz Prusinowski udadzą się do pracowni w której powstają estońskie kannel w Kandlekoda (www.kandlekoda.ee), spotkają się tam z mistrzem gry na kannel Raitem Pihlapem i podejmą próbę nauki gry na tych instrumentach. Polscy artyści poprowadzą warsztaty muzyki rzeszowskiej na Estońskiej Akademii Muzyki i Teatru w Tallinie oraz w Estońskim Centrum Muzyki Tradycyjnej w Viljandi. Zagrają także koncerty: w klubie tanecznym w Tallinie (Hopner House 10.X, g.20 ); w Centrum Muzyki Tradycyjnej w Viljandi (12.X g.14); na Festiwalu Tańca Sabatants w Tartu (12.X g.21) oraz na Festiwalu Kannel w Tallinie (Muusikamaja, Uus 16c, 13.X godz. 13.00 i g.20.30).
Projekt „Kannel – cymbały. Instrumenty tradycyjne na 100-lecie niepodległości. Polska – Estonia" , realizowany przez Instytut Muzyki i Tańca, finansowany jest z dotacji celowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Partnerami i współorganizatorami projektu są Centrum Muzyki Tradycyjnej w Viljandi, Ambasada RP w Tallinie oraz Estońskie Ministerstwo Kultury.
Serdecznie zapraszamy na fanpage projektu https://www.facebook.com/kannel.cymbaly/, gdzie zamieszczane są bieżące informacje dotyczące wydarzenia.
zdjęcia – dokumentacja wizyty studyjnej uczestników projektu z Estonii na Rzeszowszczyźnie, fot. Janusz Prusinowski