Wykonawcy muzyki współczesnej w roku 2011
Muzyka współczesna na świecie wiele zawdzięcza działającym już niekiedy od kilkudziesięciu lat (London Sinfonietta, Ensemble Intercontemporain, Ensemble Modern) orkiestrom kameralnym, złożonych przeważnie z wyspecjalizowanych w nowej muzyce solistów, które dzięki stabilnym warunkom zatrudnienia muzyków i możliwości częstego występowania na koncertach osiągnęły poziom niedostępny wykonawcom nową muzyką parającym się tylko sporadycznie. Również w Polsce nie brak muzyków pragnących poświęcić się wykonywaniu nowszej twórczości oraz studiowaniu specyficznych problemów z nią związanych – w sprzyjających warunkach mogliby oni pozostawać do dyspozycji polskich kompozytorów oraz systematycznie zaznajamiać polskie środowisko muzyczne oraz szersze kręgi słuchaczy z ważnymi osiągnięciami muzyki na świecie. Niestety zapał, wysiłki oraz umiejętności zdobywane z reguły we własnym zakresie, poza akademiami muzycznymi, często idą na marne.
Najpoważniejszym jak dotąd przedsięwzięciem stworzenia większego zespołu wyspecjalizowanego w wykonawstwie muzyki współczesnej jest założona przez Aleksandra Lasonia i kierowana obecnie przez Szymona Bywalca Orkiestra Muzyki Nowej. Zespół powstał w roku 1996 przy Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach i od tego czasu przedstawił słuchaczom w Polsce i za granicą wiele nowych utworów kompozytorów polskich oraz ważnych kompozycji powstałych na świecie, nierzadko wymagających ogromnego nakładu pracy. Choć w skład OMN wchodzi wielu dobrych muzyków, to jednak osiągnięciu poziomu wyznaczonego przez najlepsze zespoły tego rodzaju przeszkadza fakt, że dla muzyków Orkiestry praca w niej jest drugim zajęciem, wykonywanym nie w sposób regularny, lecz od projektu do projektu, w czasie wolnym od stałego zatrudnienia. Mimo tej niedogodności OMN stała się najważniejszym powiernikiem kompozycji polskich twórców: w roku 2011 wystąpiła m.in. na „Festiwalu prawykonań”, festiwalu „Kody” w Lublinie, „Warszawskiej Jesieni”, ukazały się też nagrane dla wytwórni DUX monograficzne płyty z muzyką Pawła Hendricha i Stanisława Bromboszcza.
Nieco inaczej wygląda sytuacja Orkiestry Kameralnej Miasta Tychy AUKSO (jej trzon stanowią muzycy etatowi), która często wykonuje utwory współczesnych, przede wszystkim polskich kompozytorów, choć w repertuarze AUKSO przeważa repertuar klasyczny i romantyczny. Pracujący pod kierunkiem Marka Mosia zespół nie stroni także od muzyki lżejszej (występy m.in. z Leszkiem Możdżerem i Agą Zaryan), a z twórczości nowszej często sięga do muzyki bliższej mentalności słuchaczy od muzyki współczesnej stroniących (Wojciech Kilar, Eugeniusz Knapik). W roku 2011 największym sukcesem Orkiestry (jeśli rozmiar sukcesu mierzyć rezonansem w mediach oraz ilością słuchaczy koncertów) były koncerty w Hali Stulecia we Wrocławiu (9 i 10 września) dla wielotysięcznego audytorium, na których wczesne utwory Krzysztofa Pendereckiego (Polymorphia; Ofiarom Hiroszimy – tren; Kanon) zestawione zostały z ich remiksami w wykonaniu Aphex Twina (gwiazdy muzyki techno) i Johna Greenwooda (gitarzysty popularnego zespołu Radiohead). Ważnymi dla polskiej muzyki współczesnej wydarzeniami z udziałem AUKSO, było wykonanie przez tyską orkiestrę nowej, III Symfonii Pawła Mykietyna (17 grudnia, Studio S1 PR w Warszawie), koncert w Katowicach na festiwalu poświęconym twórczości Eugeniusza Knapika (14 grudnia) oraz udział w katowickim „Festiwalu prawykonań” (27 marca).
Choć muzycy i zespoły poświęcające się muzyce współczesnej niewiele mają okazji do zaprezentowania swych dokonań, to jednak w ostatnich latach pojawiło się kilka nowych formacji. Niestety w roku 2011 zaprzestał działalności dobrze zapowiadający się zespół An_Arche założony w roku 2007 przez pianistę Filipa Wałcerza i kompozytora Rafała Zapałę, w którego skład wchodzili przede wszystkim muzycy związani z Akademią Muzyczną im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu i który zdążył dokonać wielu prawykonań utworów młodych twórców (m.in. Pawła Hendricha i Wojciecha Blecharza). Jednym z ciekawszych zjawisk na scenie wykonawstwa nowej muzyki w Polsce stało się natomiast duo TWOgether akordeonisty Macieja Frąckiewicza i wiolonczelistki Magdaleny Bojanowicz, w którego repertuarze, oprócz ważnych zagranicznych pozycji na ten skład (Gubajdulina, Tiensuu), znajdują się utwory specjalnie dla duetu napisane przez m.in. Wojciecha Ziemowita Zycha, Wojciecha Blecharza i Cezarego Duchnowskiego. Mocną pozycję na polskiej scenie muzyki współczesnej utrzymał założony przez klarnecistę Michała Górczyńskiego i skrzypaczkę Dagnę Sadkowską gdańsko-warszawski zespół Kwartludium. Warto również zwrócić uwagę na ambitne przedsięwzięcia gdańskiego kwartetu smyczkowego Neo Quartet oraz krakowskiego tria perkusyjnego Amadrums.
Wśród solistów najbardziej znaną polską wykonawczynią muzyki współczesnej jest niewątpliwie Agata Zubel, zyskująca rozgłos także poza granicami kraju dzięki współpracy z renomowanymi zespołami, jak koloński musikFabrik, Klangforum Wien i London Sinfonietta. Za granicą mieszkają, lecz często obecni w kraju są kontrabasista Aleksander Gabryś (Bazylea, jego nadzwyczajne umiejętności w roku 2011 można było poznać m.in. dzięki wydanej przez DUX podwójnej płycie Bassolo), klawesynistka Małgorzata Isphording (Holandia) oraz pianistka Małgorzata Walentynowicz (Niemcy). Wśród mieszkających w kraju młodych, szczególnie aktywnych na polu nowej muzyki wykonawców należy wymienić przede wszystkim wiolonczelistę Mikołaja Pałosza i perkusistę Leszka Lorenta.
Krzysztof Kwiatkowski Polska muzyka współczesna w roku 2011,
w: Muzyka polska 2011. Raport roczny, Warszawa 2013