Jazz nowoczesny na płytach 2014
W 2014 ukazało się mnóstwo ciekawych płyt.
Polskie Radio kontynuowało wydawanie serii Polish Radio Jazz Archives, w której opublikowane zostały albumy: Johnny Griffin, Jazz Jamboree ’63, vol. 1 – 3, Standards vol. 2, Polish Radio Big Bands vol. 1 (orkiestra pod dyrekcją Edwarda Czernego), Jazz Giants, Free Cooperation. W swej serii The Very Best Of... na zlecenie tzw. EMPiK Jazz Club firma Magic Records wydała 8 podwójnych albumów z nagraniami najwybitniejszych jazzmanów amerykańskich (Louis Armstrong, Miles Davis, John Coltrane, Billie Holiday, Stan Getz, John Scofield, Quincy Jones) oraz polskich: radiowe i festiwalowe nagrania Krzysztofa Komedy, wybór nagrań Leszka Możdżera, nagrania reprezentanta kierunku smooth jazz saksofonisty Marcina Nowakowskiego. Niebywale operatywna firma ForTune w swojej serii jazzowej miała w 2014 już 10 tytułów, w tym nagrania Grażyny Auguścik, duetu Paweł Tomaszewski – Wojciech Myrczek, Wacława Zimpla.
Do najlepszych płyt 2014 zaliczam znakomity CD Old Land trębacza Piotra Wojtasika (wyd. So Jazz), w towarzystwie mistrzów: Kirka Lightsaya, Billy’ego Harpera i Billiy’ego Harta. Wojtasik nie jest podatny na modne trendy, gra mainstreamowo, w najlepszym tego terminu rozumieniu. Płytę nagrał nasz muzyk w Nowym Jorku, co dziś mało kogo dziwi: inni Polacy także nagrywają w Big Apple, np. zdolna wokalistka – umie śpiewać scatem! – Bogna Kicińska (CD The Maze, z Mateuszem Smoczyńskim na skrzypcach; wyd. Surca Music).
Pianista Kuba Stankiewicz podobnie jak Wojtasik nie ulega modom, dzięki czemu jego nowa płyta z kompozycjami filmowymi Victora Younga (Stankiewicz Plays Young, wyd. Warner Music Poland), z Darkiem Oleszkiewiczem i Peterem Erskine’em, pozwala słuchaczowi rozkoszować się niczym nie zakłóconą urodą tych starych melodii i delikatną kreską poprowadzonych improwizacji. Kuba tak komentuje tę płytę:
„Nie mam żadnego ciśnienia, żeby ścigać się ze światem (…). Rolą artysty jest odkrywanie piękna”.
Piękno odkrywają – każdy na swój sposób – Trio Marcina Wasilewskiego (ze szwedzkim saksofonistą Joakimem Milderem) na wyrafinowanej dźwiękowo płycie ECM Spark Of Life i Leszek Możdżer na CD Leszek Możdżer And Friends – Jazz At Berlin Philharmonic, kolejnym dziele nagranym wespół z wybitnymi kolorystami/kompozytorami – Larsem Danielssonem i Zoharem Fresco. Wytwórnia ACT Siggiego Locha wydała ją w 2015, ale nagrała w 2014, stąd jej obecność w tym tekście, podobnie jak płyty Swing Revisited Stanisława Soyki i Big Bandu Rogera Berga, również nagranej w 2014, a wydanej rok później (wyd. Universal). Nawrót Soyki do stylu swing jest pełny: nie tylko w sposobie śpiewania, lecz także w doborze repertuaru: są tam wyłącznie standardy. Na chwilę obecną mamy czterech wokalistów kultywujących jazzowe tradycje wokalne. Są to Soyka, Janusz Szrom, Jarek Wist i Wojciech Myrczek (z płytą Love Revisited w duo z P. Tomaszewskim; wyd. For Tune).
Wspomnę o jeszcze jednej płycie „revisited” – tym razem chodzi o płytę pianisty Rafała Rokickiego Chopin Revisited (Ellyah Music). Na tle powodzi jazzowych interpretacji „standardów” Fryderyka przed dwoma laty próba Rokickiego jest odosobniona, choć w 2014 tu i ówdzie w polskim jazzie można było natknąć się na chopiniana, np. na płycie City Album (wyd. Gats Production) zdolny pianista młodego pokolenia Michał Wróblewski pod nazwą Chopin Street nagrał swoją wizję Etiudy es-moll op. 10. Gitarzysta Przemysław Strączek na płycie Evans, nagranej dla firmy EsArt wraz z gitarzystą z Hong Kongu (!) Teriverem Cheungiem, umieścił opracowanie Mazurka F-dur. Wyraźne aluzje do Chopina słychać na płycie Hope Włodzimierza Nahornego (wyd. Confiteor) w utworze Nadzieja smutnego serca (tytuł wiersza Jana Kochanowskiego). Tą płytą dał Nahorny dowód swej patriotycznej wrażliwości, dedykując jeden z utworów Heroes żołnierzom Powstania Warszawskiego. Na tejże płycie jest także utwór dedykowany powstańcom w warszawskim getcie oraz muzyka inspirowana folklorem kurpiowskim.
Folklorystycznych odniesień na płytach z 2014 roku znajdziemy bardzo wiele: od lekko wyartykułowanych sugestii po poważne studia nad polską muzyką ludową – Zwyrtaniec na płycie Bartosz Dworak Quartet. Live In Radio Katowice (wyd. Radio Katowice), Sen pastereczki na płycie Bogny Kicińskiej, Obertas na kompakcie Birthday Live #2 (wyd. klub Blue Note w Poznaniu), nagranym przez Andrzej Olejniczak & Adzik Sendecki European Quartet, zawierającym utwory liderów i Krzysztofa Komedy. Różne momenty „ludowe” odkryjemy na świetnej płycie The New Tradition (ACT) skrzypka Adama Bałdycha w duecie z izraelskim pianistą Yaronem Hermanem (tu dodajmy, że ta płyta jest częściowo owocem badań, jakie przeprowadził Bałdych w pewnym klasztorze klauzurowym nad muzyką średniowiecznej mistyczki i kompozytorki Hildegardy von Bingen). Folklor kaszubski odzywa się na płycie Snik (wyd. PK) wokalistki Krystyny Stańko, która pewne utwory wykonuje tu w dialekcie kaszubskim. Na płycie Looking Ahead (ForTune) znany kompozytor, pianista, pedagog Leszek Kułakowski dystansuje się świadomie od jazzu amerykańskiego na rzecz inspiracji muzyką europejską, także folklorem, nie tylko polskim.
Niezwykłego zadania podjął się 25-letni pianista Piotr Orzechowski: na swej solowej płycie 15 Studies for the Oberek (Decca) dokonał swoistej wiwisekcji oberka, analizując rytm, melodię, harmonię, nastrój, ekspresję tego polskiego tańca. Można powiedzieć, że odkrył tajemnice oberka dotąd nieznane. Zdaniem krytyka Bogdana Chmury, jest to „album unikatowy”, który „ugruntowuje pozycję Orzechowskiego jako najbardziej kreatywnego i bezkompromisowego artysty młodego polskiego jazzu”.
Płytę osadzoną mocno w polskiej muzyce ludowej Inspired by Lutosławski (ForTune) nagrała wokalistka Grażyna Auguścik, biorąc na warsztat te kompozycje Lutosławskiego, w których bezpośrednio odwoływał się do folkloru (Tryptyk Śląski, Mała suita, Preludia taneczne). Auguścik zaprosiła do nagrań Trio Jana Smoczyńskiego, Atom String Quartet oraz Trio multiinstrumentalisty Janusza Prusinowskiego, znanego popularyzatora polskiej muzyki ludowej, którego sugestiom płyta niewątpliwie dużo zawdzięcza.
Nazwisko Witolda Lutosławskiego pojawiło się na kilku innych płytach. Wokalistka Dorota Miśkiewicz wraz zespołem Kwadrofonik nagrała CD Lutosławski, Tuwim – Piosenki nie tylko dla dzieci. Melodie ludowe (Sony Music Entertainment Poland), a Bukoliki Lutosławskiego są tematem płyty Włodka Pawlika Pawlik/Lutosławski Inspiration 2014 (nagrania nota bene z 2007; wyd. Pawlik Relations), jednej z siedmiu wydanych pod wspólnym tytułem Golden Collection. Śląskie melodie ludowe w pierwotnym opracowaniu Lutosławskiego znajdujemy też na osobliwej płycie Cup Of Time Plays Zbigniew Namysłowski (DUX Records), na której flecista Ryszard Borowski i jego zespół zinterpretowali znane jazzowe kompozycje Namysłowskiego na sposób klasyczny – jedyny znany mi zabieg tego rodzaju. Borowski nagrał także podwójny album Chamber Preludes (wyd. Pro Musica Artis), zawierający 46 miniatur muzycznych na flet i fortepian lub klawesyn, będących różnorodnymi wcieleniami bluesa. Wartą uwagi płytę pt. Classic On Jazz (wyd. Mtj) nagrał pod dyrekcją Piotra Kostrzewy Big Band Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, z jazzowymi przeróbkami kompozycji m. in. Czajkowskiego, Debussy’ego, Ravela, Beethovena, Mozarta, Liszta.
Firma Jazz On Film Records z Londynu wydała 4-płytowy box Jazz in Polish Cinema (1958 – 1967) z muzyką Komedy i Trzaskowskiego z filmów Niewinni czarodzieje (1960, reż. A. Wajda), Pociąg (1959, reż. J. Kawalerowicz), Nóż w wodzie (1962, reż. R. Polański), Jutro premiera (1962, J. Morgenstern), Pingwin (1964, reż. J. S. Stawiński), Kraksa (1963, reż. E. Etler), Jazz Camping (1959, reż. B. Rybczyński), Dwaj ludzie z szafą (1958, reż. R. Polański), Walkower (1965, reż. J. Skolimowski), Le depart (1967, reż. J. Skolimowski). Dołączono do niego 80-stronicową książeczkę z opisami filmów pióra Selvyna Harrisa, redaktora i wydawcy tej kompilacji (z pomocą Moniki Okrój). Całość wstępem opatrzył Adam Sławiński.
Zainteresowanie polskich jazzmanów muzyką filmową nie osłabło. Po płytach z 2013 Cinema Meets Jazz Witolda Janiaka, Henryk Wars Song Book Bogdana Hołowni i Wojciecha Pulcyna oraz Kilar Kuby Stankiewicza, rok 2014 przyniósł: wspomnianą płytę Stankiewicza …Plays Victor Young, CD grupy New Bone Follow Me – Music by Henryk Wars and Bronisław Kaper (CM Records) z ich utworami z filmów Zapomniana melodia, Szpieg w masce, Piętro wyżej, Czekoladowy żołnierz, Lili, Bunt na Bounty. Ukazały się także nagrania duetu gitarowego Artur Lesicki – Marek Napiórkowski, którzy na płycie Celuloid (V Records) przedstawili własne interpretacje muzyki filmowej Jerzego „Dudusia” Matuszkiewicza, Andrzeja Kurylewicza, Krzysztofa Komedy, Tomasza Stańki, Andrzeja Korzyńskiego i Wojciecha Kilara.
Ciekawą płytę pt. Moi pierwsi mistrzowie dla firmy Boogie Productions nagrał jeden z najstarszych i wciąż aktywnych polskich jazzmanów Jan „Ptaszyn” Wróblewski. Zawiera ona oryginalne opracowania na sekstet jazzowy utworów Kurylewicza, Komedy i Andrzeja Trzaskowskiego.
Na otwarcie Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie Tomasz Stańko nagrał płytę Polin ze swym najnowszym utworem – 5-częściową suitą dedykowaną m. in. żydowskiej malarce Geli Seksztajn i Bruno Schulzowi. W nagraniu uczestniczył nowy zespół Stańki złożony z Amerykanów (Ravi Coltrane, David Virelles, Dezron Douglas i Kush Abadey). Wydawcą płyty jest Muzeum.
10 listopada 2014 odbyła się premiera nagranego rok wcześniej w Studio im. Lutosławskiego przez Polskie Radio dwupłytowego albumu o niezbyt trafnej nazwie Andrzej Olejniczak / New Sax Concertos. Nie chodziło tu bowiem ani o kompozycje saksofonisty, ani o utwory nowe… Olejniczak wykonał wraz z Polską Orkiestrą Radiową suitę Focus Eddie’go Sautera (wziętego aranżera ery swingu w latach 30.), Concertino for Soprano Sax and Symphonic Orchestra Marka Kussa (mało znany kompozytor amerykański) oraz Jazz Concerto for Sax and Orchestra Krzesimira Dębskiego.
Do interesujących płyt zaliczam Polkę (wyd. Agora) kontrabasisty, kompozytora i lidera Wojtka Mazolewskiego. Jest to swego rodzaju muzyczny pean na cześć polskich kobiet. Wspominkowy dwupłytowy album Friends – Music of Jarek Śmietana (Universal Music Polska) z 20 kompozycjami zmarłego gitarzysty nagrał i wydał Adam Czerwiński, jego wieloletni perkusista. Udało mu się przyciągnąć do udziału w tym projekcie blisko 30 znanych artystów z Polski, USA i Izraela, byłych współpracowników Śmietany. Nagrania odbyły się w Los Angeles, Nowym Jorku, Krakowie i Nieporęcie.
Na koniec tego dalece niepełnego przeglądu – informacje o inicjatywach Instytutu Muzyki i Tańca. W ramach programu „Jazzowy debiut fonograficzny” ukazały się płyty: Trezz grupy F.O.U.R.S. Collective, More wokalistki Joanny Kucharczyk, Simply Delights tria pianisty Darka Dobroszczyka. Płyty te były recenzowane na łamach „Jazz Forum” przez Martę Januszkiewicz i Piotra Bobińskiego, uczestników programu IMiT „Krytyka Muzyczna 2.0”. Włodek Pawlik otrzymał nagrodę „Koryfeusz Muzyki Polskiej 2014” w kategorii „Osobowość Roku”.
Krystian Brodacki
2015-04-03