Taniec w roku 2013: działalność zespołów instytucjonalnych i niezależnych
W 2013 roku 40-lecie istnienia obchodził Polski Teatr Tańca. Z tej okazji przez cały rok realizowany był cykl wieczorów stanowiących swoistą podróż przez historię zespołu, przypominających przede wszystkim twórczość Conrada Drzewieckiego oraz Ewy Wycichowskiej.
Projekcjom historycznych choreografii towarzyszyły współcześnie zrealizowane prace nawiązujące do kolejnych etapów istnienia zespołu. Został również wydany bogato ilustrowany album jublieuszowy Pod prąd do źródła, zawierający m.in. rejestr wszystkich spektakli powstałych w Polskim Teatrze Tańca.
15-lecie istnienia obchodziły także dwa zespoły sceny trójmiejskiej – Sopocki Teatr Tańca (istniejący do 2010 jako Teatr Okazjonalny) założony przez Jacka Krawczyka i Joannę Czajkowską oraz zespół Kino Variatino, którego liderką jest Anna Haracz.
Działalność zespołów baletowych, zespołów tańca współczesnego i pantomimy
Rozwiązanie Śląskiego Teatru Tańca było najgłośniejszym i najbardziej dyskutowanym medialnie wydarzeniem z obszaru tańca instytucjonalnego w Polsce w 2013. Ten zasłużony dla rozwoju tańca współczesnego w Polsce zespół został zlikwidowany po dwudziestu latach działalności przez Urząd Miasta Bytomia. Przyczyną były problemy finansowe instytucji, związane m.in. z kłopotami z rozliczeniem grantów.
Polski Teatr Tańca nadal boryka się z problemem braku własnej sceny. Świat tańca zbulwersowała także informacja o problemach poznańskiej Szkoły Baletowej dotyczących zajmowanego przez nią budynku, w którym siedzibę ma także Polski Teatr Tańca. Sprawa konfliktu między kurią poznańską a MKiDN pozostaje bez ostatecznego rozstrzygnięcia.
W dziedzinie twórczości artystycznej był to rok bogaty w premiery, rezydencje i wizyty zagranicznych gości. W Szczecinie dzięki działalności Karola Urbańskiego jako kierownika baletu ukształtował się nowy wizerunek tamtejszego zespołu baletowego. Podobnie wzmacniała się pozycja zespołu baletowego w Teatrze Wielkim w Poznaniu, niestety był to ostatni rok pracy Jacka Przybyłowicza jako dyrektora, który zrezygnował z pełnienia tej funkcji w marcu 2014. Tymczasem Świętem wiosny czy projektem Lutosławski zespół Teatru Wielkiego dowiódł, że jest gotowy na dalsze wyzwania. Wieczór baletowy Fascynacje potwierdził także wysoki poziom artystyczny baletu Opery Nova w Bydgoszczy.
Polski Balet Narodowy zaproponował nowe premiery w ramach tzw. „sezonu szekspirowskiego” – bardzo dobrze przyjęty Sen nocy letniej w choreogafii Johna Neumeiera oraz premierę Hamleta Jacka Tyskiego, dla którego był to debiut pełnospektaklowy na scenie narodowej. Wiosną odbyła się kolejna edycja zdobywających coraz większą popularność warsztatów choreograficznych Kreacje, w których tancerze PBN realizują własne projekty choreograficzne oraz wykonują wszelkie inne prace związane z tworzeniem spektaklu tanecznego.
Nowe produkcje zaproponowały także: Polski Teatr Tańca, Kielecki Teatr Tańca oraz Bałtycki Teatr Tańca. Wyjątkowo popularnymi propozycjami okazały się również niejako autobiograficzne spektakle: Historie, których nigdy nie opowiedzieliśmy Lubelskiego Teatru Tańca w choreografii Simone Sandroni oraz Czterdzieści PPT w choreografii Jo Strømgrena. Na współpracę z gościnnymi artystami zdecydował się także Wrocławski Teatr Pantomimy, który przygotował premierę w reżyserii Leszka Mądzika Zuzanna i starcy.
Działalność niezależnego środowiska tańca współczesnego
W środowisku twórców niezależnych ważną rolę odgrywała działalność nowopowstałego warszawskiego kolektywu choreografów Centrum w Ruchu, utworzonego z inicjatywy Marii Stokłosy i działającego w Wawerskiej Strefie Kultury, prezentującego prace zrzeszonych w nim twórców na terenie całego kraju i za granicą. Muzeum Sztuki Nowoczesnej prezentowało działania performatywne polskich niezaleznych twórców tańca w ramach programu „Scena dla tańca” i zrealizowało projekt badawczy „Performans jako paradygmant sztuki”, w ramach którego odbył się m.in. wykład i seminarium cenionego badacza André Lepeckiego.
Na całoroczny cykl warsztatów zapraszał do swojego studia Teatr Tańca Zawirowania. Natomiast w Mazowieckim Centrum Kultury i Sztuki działa Arena Choreografów prezentująca m.in. debiuty najmłodszego pokolenia polskich artystów.
Ożywienie sceny tanecznej można było zauważyć także w Krakowie, gdzie dziesięciolecie działalności obchodziła Scena Tańca Współczesnego w Staromiejskim Domu Kultury, natomiast Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka w ramach cyklu Kto inspiruje? Tadeusz Kantor! zaprezentował cykl kuratorski Anny Królicy Maszyna choreograficzna, pokazujący prace polskich twórców nawiązujące do twórczości Kantora, czy też do kantorowskich idei w sztuce. W Małopolskim Ogrodzie Sztuk odbyła się pierwsza edycja nowego festiwalu KRoki (kuratorki Jadwiga Majewska i Katarzyna Bester), w 2013 skoncentrowana na polskim tańcu. Działał także Krakowski Teatr Tańca oraz Obszar Tańca w Teatrze Barakah.
Stary Browar/Nowy Taniec w Poznaniu (kuratorski projekt Joanny Leśnierowskiej) prowadził kolejny rok bardzo intensywny program, prowadząc swoje flagowe inicjatywy: Solo Projekt (trzy rezydencje twórcze), Alternatywną Akademię Tańca, Co z tym tańcem? (pokazy spektakli nowej choreografii przez cały rok), Stary Browar Nowy Taniec na Malcie oraz Stary Browar Nowy Taniec Dla Dzieci, stanowiący unikatową propozycję taneczną zajęć dla najmłodszych już od trzeciego miesiąca życia. Poznański ośrodek jest także partnerem projektów europejskich Modul Dance i SPAZIO, promujących i edukujących młodych twórców. Powstały tu także trzy nowe produkcje – Agaty Maszkiewicz, Izy Szostak i spektakl Niżyński. Święto snów.
W Poznaniu warto także wymienić kuratorski, interdyscyplinarny program realizowany przez Marcina Maćkiewicza w CK „Zamek“ # nie jesteś mi obojętny, w ramach którego zaproszone zostały spektakle takich twórców jak m.in. Constanza Macras, Jérôme Bel czy austriacka grupa Superamas. Na przełomie września i grudnia Anna Królica również w CK „Zamek“ prowadziła kuratorski projekt Archiwum ciała, prezentujący spektakle polskich oraz zagranicznych artystów (m.in. Olgi de Soto czy Martina Nachbara), skoncentrowane wokół idei pamięci tańca czy też archiwum ciała. Obu projektom towarzyszyły dyskusje i wykłady. W ramach projektu Wielkopolska: Rewolucje we wsi Zakrzewo powstał spektakl Noce i dnie – kolejny, po sukcesie Teraz jest czas, projekt taneczny z grupą seniorów, w choreografii Mikołaja Mikołajczyka.
Nowe produkcje powstały także w ramach festiwali: Gdańskiego Festiwalu Tańca („rezydencja/premiera 2013” – cztery solowe spektakle) oraz Festiwalu Ciało/Umysł, m.in. w ramach działalności dwóch europejskich networków – Open Latittudes i APAP, w których rezydentami są Kaya Kołodziejczyk, Karol Tymiński i Maria Stokłosa.
W nowej siedzibie Centrum Kultury w Lublinie intensywną działalność prowadził Lubelski Teatr Tańca. We współpracy z IMiT odbyło się tu spotkanie networku Aerowaves, czyli jednej z największych sieci europejskich festiwali i domów tańca. Dążąc do nawiązania ścisłej współpracy z regionem Europy Środkowo-Wschodniej w Lublinie zorganizowano także PlaStformę – platformę białoruskich twórców tańca. Lublin przez cały rok prowadził także program pokazów spektakli z najważniejszych ośrodków tańca w kraju. Działający w tym samym ośrodku Teatr Maat Projekt zaprosił na pobyty rezydencyjne ośmiu polskich twórców - efekty ich pracy, w tym nowe produkcje, można było zobaczyć na Maat Festival w grudniu.
W Gdańsku przez cały rok aktywna była Biblioteka Tańca – nowa siedziba Teatru Dada von Bzdülöw - odbywały się tam zarówno warsztaty, dyskusje, jak i prezentacje spektakli. Trójmiasto to również niezależna działalność Sopockiego Teatru Tańca, Krzysztofa Leona Dziemiaszkewicza, Aurory Lubos czy zespołu Kino Variatino i Anny Haracz.
We Wrocławiu, w ramach przygotowań do Europejskiej Stolicy Kultury 2016 realizowany był współorganizowany przez IMiT projekt Laboratorium Ruchu (kurator: Adam Kamiński), czyli całoroczny cykl warsztatów, wykładów, rezydencji i pokazów tańca współczesnego. Instytut Grotowskiego również realizował projekty taneczne w cyklu warsztatów i seminariów prowadzonych przez cały rok.
Warto tutaj także wspomnieć o polskich artystach aktywnie działających za granicą, ale często prezentujących swoje prace w Polsce, takich jak Helena Gołąb, od lat rezydująca w Hiszpanii, Agata Maszkiewicz, Radek Hewelt i Filip Szatarski działający w Wiedniu, Pink Mama Theatre w Bernie, czy rezydujący od niedawna w Berlinie Rafał Dziemidok i Anna Nowicka.
Joanna Szymajda Taniec,
w: Muzyka polska 2013. Raport roczny, Warszawa 2014