Wydatki na kulturę z budżetów samorządów w latach 2009-2010
Oprócz budżetu państwa zasadniczym źródłem finansowania działalności kulturalnej są finanse samorządów – od wojewódzkich, poprzez miejskie, po gminne i powiatowe. Samorządy wojewódzkie w ramach swych rocznych budżetów na przestrzeni lat 2009-2010 planowały przeznaczanie na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego od około 4,5 do 12,5 proc. całości rocznych wydatków – licząc łącznie kwoty na bieżącą działalność kulturalną oraz na inwestycje, w tym także środki pochodzące z programów unijnych.
Według planów budżetowych procent wydatków poszczególnych województw na kulturę w latach 2009-2010 przedstawia się następująco:
Przedstawione dane, choć dające pewną wstępną orientację, powinny zostać poddane szczegółowej analizie, jeśli miałyby uwzględniać wszystkie istotne uwarunkowania mające wpływ na konkretne życie kulturalne w regionie. Do najbardziej oczywistych przykładów owych swoistych uwarunkowań należy województwo mazowieckie, siedziba większości największych narodowych instytucji kultury w kraju finansowanych z budżetu państwa. Zatem wydatki na kulturę są w Mazowieckiem choćby z tej racji kalkulowane zupełnie inaczej niż np. w Łódzkiem, które samodzielnie łoży na mające na jego terenie siedzibę instytucje.
Podane wyżej kwoty zaplanowanych wydatków na kulturę są w różnym stopniu realizowane – i tak, opierając się na wybranych przykładach, można określić, że wykonanie wydatków za rok 2009 stanowiło 81,2 proc. planu w województwie śląskim, 89,84 proc. w Mazowieckiem, 92,34 proc. w Lubuskiem, 99,5 proc. w Świętokrzyskiem czy 99,78 proc. w Lubelskiem.
Należy też podkreślić raz jeszcze, że powyższe kwoty obejmują dotacje unijne na inwestycje w infrastrukturę kultury – w większości przypadków to właśnie wpływ środków inwestycyjnych powoduje nagły skok w finansowaniu kultury przez samorządy, jak to jest np. w przypadku województwa zachodniopomorskiego, gdzie prowadzona jest przebudowa Opery na Zamku w Szczecinie.
Inwestycje w kulturę przy dużym udziale środków unijnych stanowią dominantę ostatnich lat i bez wątpienia ten aspekt sytuacji kultury w dzisiejszej Polsce należy do najświetniejszych. W ostatnim czasie dzięki dopływowi unijnych środków wzniesiono lub zagwarantowano powstanie 22 muzycznych instytucji kultury, co obszernie omawia m.in. Małgorzata Komorowska w „Ruchu Muzycznym” z dnia 12 grudnia 2010.
Chcąc określić, jaki udział w kwotach przeznaczonych przez samorządy na kulturę przypada muzyce, należałoby dokonać drobiazgowego badania, biorąc pod uwagę nie tylko dotacje podmiotowe i inwestycyjne dla instytucji stricte muzycznych, ale doliczając do nich również m.in. dotacje na wydarzenia muzyczne w ramach otwartych konkursów ofert dla organizacji pozarządowych. Rozważenia wymagałaby również zasadność określenia udziału w całości kosztów związanych z muzyką kwot przeznaczanych na organizację wydarzeń muzycznych przez instytucje o profilu innym niż muzyczny (m.in. teatrów, domów kultury i centrów sztuki).
Jeszcze jednym ważnym aspektem, który należy brać pod uwagę przy kreśleniu obrazu życia kulturalnego (w tym muzycznego) w regionie w stosunku do nakładów finansowych samorządów, jest fakt współfinansowania niektórych muzycznych samorządowych instytucji kultury z budżetu państwa.
fragment tekstu: Kamila Stępień-Kutera Finansowanie kultury,
w: Raport o stanie muzyki polskiej, Warszawa 2011